ایمنی و اطفای حریق پودر آلومینیوم | کامل‌ترین راهنمای حریق کلاس D و استانداردهای NFPA
آبان 29, 1404بررسی فنی زمان پاسخ‌دهی بیم‌دتکتور رفلکتوری در سیستم اعلام حریق
مطابق استانداردهای EN 54-12 و NFPA 72**
آنچه در این صفحه می‌خوانید
۱. مقدمه
بیم‌دتکتورهای نوری یکی از کارآمدترین روش‌های تشخیص دود در فضاهای بزرگ مانند سوله‌ها، انبارها، سالن‌های تولید و مکان‌های با ارتفاع زیاد هستند. در دتکتور نوری رفلکتوری، فرستنده و گیرنده در یک واحد یکپارچه قرار گرفته و رفلکتور در سمت مقابل مسیر بیم نصب می‌شود.
پرتوی مادون‌قرمز از دتکتور ارسال و پس از برخورد با رفلکتور بازتاب شده و مجدداً توسط گیرنده دریافت می‌شود. دتکتور به‌طور مداوم شدت نور بازگشتی را اندازه‌گیری می‌کند و هرگونه کاهش قابل‌توجه در این شدت نور می‌تواند نشانهٔ وجود دود باشد.
یکی از پرسش‌های متداول کاربران در مورد زمان پاسخ‌دهی بیم‌دتکتور رفلکتوری این است:
«چرا وقتی دود مصنوعی ایجاد می‌کنیم، بیم‌دتکتور دیر هشدار می‌دهد؟»
پاسخ این سؤال مستقیماً در استانداردهای بین‌المللی EN 54-12 و NFPA 72 تشریح شده است.
۲. عملکرد بیم‌دتکتور رفلکتوری بر اساس EN 54-12
در این نوع دتکتور، وقتی دود وارد مسیر نور شود، سبب پراکنده‌سازی و جذب نور شده و شدت نور بازگشتی کاهش می‌یابد. دتکتور این کاهش را با آستانهٔ حساسیت خود مقایسه می‌کند.
معمولاً آستانهٔ حساسیت بین ۲۵٪ تا ۴۰٪ کاهش نور است.
اگر میزان کاهش نور از این مقدار بیشتر شود، دتکتور باید وارد حالت هشدار (Alarm) شود.
این مقدار در استاندارد EN 54-12 به‌عنوان Obscuration Threshold شناخته می‌شود.
نمایش مسیر نور در بیم‌دتکتور رفلکتوری و تأثیر دود بر کاهش سیگنال
۳. متن دقیق استاندارد EN 54-12 درباره زمان پاسخ‌دهی بیم‌دتکتور رفلکتوری
استاندارد EN 54-12:2015 موارد زیر را الزامی دانسته است:
بند 4.2 – حساسیت (Sensitivity)
دتکتور باید فقط زمانی هشدار دهد که میزان کاهش نور در محدودهٔ حساسیت تعیین‌شده توسط سازنده قرار گیرد.
در بسیاری از مدل‌های تجاری، حساسیت در سطوح ۲۵٪، ۳۰٪، ۴۰٪ و ۵۰٪ تنظیم شده است.
بند 5.5 – پاسخ‌دهی به دود واقعی
دتکتور باید هنگام مواجهه با دود آزمون‌های استاندارد TF2 و TF3 هشدار دهد.
این دودها:
دارای حجم زیاد هستند
کل مسیر بیم را اشباع می‌کنند
رفتار دود آتش کند (Smoldering fire) را شبیه‌سازی می‌کنند
بند 5.4 – تأخیر و پایداری
استاندارد تصریح می‌کند که دتکتور باید مکانیزم تأخیر جهت جلوگیری از آلارم کاذب داشته باشد.
کاهش ناگهانی نور (مانند اسپری دود یا عبور جسم) الگوی دود واقعی نیست و نباید باعث هشدار شود؛ بلکه ممکن است به Trouble/ Fault تبدیل شود.
۴. استاندارد NFPA 72 درباره عملکرد بیم‌دتکتورها
در استاندارد NFPA 72–2019 نیز موارد زیر مشخص شده است:
بند 17.7.6.3.7.2: هشدار تنها زمانی باید فعال شود که کاهش نور به مقدار تنظیم‌شده برسد.
بند 17.7.3.1: دتکتور باید حتماً در برابر دودهای استاندارد آزمایشگاهی پاسخ دهد.
در Annex A اشاره شده که:
«اسپری دود یا دودهای دستی رفتار دود آتش واقعی را تقلید نمی‌کنند و ممکن است باعث هشدار نشوند.»
۵. چرا دود دستی باعث تأخیر در عملکرد بیم‌دتکتور می‌شود؟
۱. دود دستی به سقف نمی‌رسد
در یک آتش واقعی، دود گرم است و به‌سرعت بالا آمده و لایهٔ دود را تشکیل می‌دهد.
اما دود مصنوعی خنک است و در حجم کم تولید می‌شود و به سقف نمی‌رسد.
۲. حجم دود ناکافی است
مسیر بیم ممکن است ۲۰ تا ۱۰۰ متر طول داشته باشد.
برای هشدار لازم است کل این مسیر با غلظت کافی دود پر شود. دود دستی معمولاً قادر به این کار نیست.
۳. وجود تأخیر استاندارد برای جلوگیری از آلارم کاذب
دتکتور برای جلوگیری از هشدار کاذب، کاهش نور ناگهانی را معتبر نمی‌داند.
بنابراین دود مصنوعی که معمولاً به‌صورت توده‌ای و سریع وارد مسیر می‌شود، به‌عنوان دود واقعی تشخیص داده نمی‌شود.
۴. جریان هوا دود را پخش می‌کند
در محیط‌های بزرگ، تهویه و جریان هوا باعث رقیق شدن دود دستی شده و اجازه نمی‌دهد مسیر بیم اشباع شود.
۶. نتیجه‌گیری
بیم‌دتکتورها طبق استانداردهای بین‌المللی عمداً واکنش سریع به دودهای غیر واقعی ندارند.
این ویژگی باعث می‌شود:
آلارم‌های کاذب به حداقل برسد.
عملکرد دستگاه پایدار و قابل اعتماد باشد.
تنها در شرایط واقعی حریق فعال شود.
بنابراین تأخیر در هشدار هنگام استفاده از دود دستی یک رفتار طبیعی و صحیح است، نه نقص عملکرد.
۷. منابع رسمی
📞 تماس و مشاوره
شرکت بهسازان سرای مهرآهنگ به عنوان تولیدکننده و عرضه‌کننده مستقیم تجهیزات ایمنی آتش‌نشانی از جمله:
در سه حوزه تولید، فروش و نصب فعالیت دارد. برای دریافت مشاوره و خرید تجهیزات ایمنی می‌توانید از طریق فروشگاه آنلاین این مجموعه اقدام کنید یا با کارشناسان شرکت تماس بگیرید.
وب‌سایت: www.bsma.ir
- صفحه تماس با ما
تلفن تماس: 09130204955
آدرس دفتر مرکزی: اصفهان – خیابان وحید، مجتمع عزیزخانی، واحد ۳۳
BSMA – بیش از ۳۰ سال تجربه در خدمت ایمنی شما
ایمنی، انتخاب هوشمندانه است
کلمات کلیدی مرتبط (LSI Keywords)
بیم دتکتور خطی ، دتکتور رفلکتوری ، حساسیت بیم دتکتور ، تأخیر در اعلام هشدار ، استاندارد EN 54-12 ، استاندارد NFPA 72 ، مسیر نوری دتکتور ، کاهش نور (Obscuration) ، دود مصنوعی ، تشخیص دود در سوله ، آلارم کاذب بیم دتکتور ، دتکتور خطی بازتابی ، عملکرد بیم نوری
