اسپرینکلر بالا‌زن (Upright Sprinkler) چیست و چه کاربردی در اطفای حریق دارد؟ + مزایا، عملکرد و استانداردهای نصب

اسپرینکلر بالا‌زن (Upright Sprinkler) و کاربردهای آن

مقدمه

اسپرینکلرها به‌عنوان یکی از مؤثرترین اجزای سامانه‌های اطفای حریق خودکار شناخته می‌شوند. این تجهیزات با افزایش دما در محیط فعال شده و با پاشش کنترل‌شده آب، آتش را در همان لحظات اولیه مهار یا خاموش می‌کنند.
در میان انواع مختلف اسپرینکلر، اسپرینکلر بالا‌زن (Upright Sprinkler) به دلیل طراحی خاص، پوشش گسترده، و کارایی بالا در محیط‌های صنعتی و سقف‌های دارای موانع، جایگاه ویژه‌ای دارد.

اسپرینکلر بالا‌زن چیست؟

اسپرینکلر بالازن یا Upright Sprinkler نوعی آب‌افشان آتش‌نشانی است که:

• به‌صورت رو به بالا روی لوله نصب می‌شود

• دفکتور (صفحه پخش‌کننده آب) در قسمت بالای خروجی قرار دارد

• آب پس از فعال شدن به سمت پایین و اطراف به شکل نیم‌کره‌ای پخش می‌شود

• بهترین گزینه برای محیط‌هایی است که امکان نصب اسپرینکلر پایین‌زن وجود ندارد یا موانع سقفی زیاد است

این طراحی باعث می‌شود که پاشش آب از بالای موانع عبور کرده و سطح بیشتری را پوشش دهد.

مزیت‌های اسپرینکلر بالا‌زن (Upright Sprinkler)

۱) مناسب برای سقف‌های دارای موانع

در فضاهایی که تیرآهن، سینی‌کابل، داکت، خرپا یا لوله‌های متعدد وجود دارد، نصب اسپرینکلر پایین‌زن ممکن است باعث اختلال در پاشش آب شود.
اما اسپرینکلر Upright با نصب رو به بالا، از این موانع عبور کرده و پوشش صحیح را تضمین می‌کند.

۲) حفاظت بهتر در محیط‌های صنعتی و باز

پاشش نیم‌کره‌ای و قوی آب باعث می‌شود که این مدل برای:

• کارخانه‌ها

• سوله‌ها

• فضای باز یا نیمه‌سرباز

• سالن‌های بزرگ صنعتی

کاملاً مناسب باشد.

۳) مقاومت بیشتر در برابر آسیب فیزیکی

چون نازل به سمت بالا نصب می‌شود، ضربه‌های ناشی از:

• لیفتراک

• ماشین‌آلات

• تجهیزات جابجایی کالا

کمتر به آن وارد می‌شود.

۴) مناسب برای لوله‌کشی روکار

در سالن‌های تولید و انبارها، لوله‌کشی معمولاً به‌صورت روکار می‌باشد. نصب Upright Sprinkler در این شرایط بسیار راحت‌تر و استانداردتر است.

نحوه عملکرد اسپرینکلر بالا‌زن

عملکرد اسپرینکلرهای بالا‌زن کاملاً خودکار و مطابق با اصول استاندارد اطفای حریق است:

1. افزایش دما تا حد طراحی‌شده (معمولاً ۶8°C)

2. فعال شدن حباب حرارتی یا المان فیوز

3. شکستن حباب و آزاد شدن مسیر جریان آب

4. برخورد آب با پخش‌کننده (Deflector)

5. پاشش آب به‌صورت نیم‌کره‌ای و پوشش آتش

این سیستم بدون نیاز به دخالت انسان، بلافاصله در هنگام تشخیص گرما فعال می‌شود.

کاربردهای اسپرینکلر بالا‌زن – دقیقاً کجا استفاده می‌شود؟

۱) سوله‌های صنعتی و سالن‌های تولید

به دلیل ارتفاع زیاد سقف و وجود تجهیزات متعدد، استفاده از Upright بهترین گزینه برای پوشش کامل است.

۲) انبارهای کالا (Warehouses)

به‌خصوص در انبارهایی با قفسه‌بندی بلند (Racking System) که پاشش باید از بالا انجام شود.

۳) پارکینگ‌ها و فضاهای دارای لوله‌کشی روکار

زمانی که لوله‌ها امکان نصب از زیر سقف را ندارند.

۴) فضاهای دارای موانع زیاد

از جمله:

• سینی‌کابل

• داکت تهویه

• لوله‌های گاز

• تیرآهن و خرپا

Upright Sprinkler به‌راحتی از بالای این موانع پاشش مؤثر ایجاد می‌کند.

۵) سالن‌های ماشین‌آلات سنگین

مثل:

• سالن CNC

• کارگاه تراشکاری

• تعمیرگاه‌های صنعتی

• اتاق تجهیزات مکانیکی

در این فضاها احتمال برخورد با اسپرینکلر پایین‌زن زیاد است.

۶) فضاهای نیمه‌باز

مانند رمپ‌ها، سایبان‌ها، و فضاهایی که سقف کامل ندارند.

نقش اسپرینکلر بالا‌زن در خنک‌سازی سقف و حفاظت از سازه

یکی از مزیت‌های مهم Upright Sprinkler، تأثیر چشمگیر آن در خنک‌سازی سقف و تیرهای سازه‌ای است. آب به‌صورت گسترده در سطح زیر سقف پخش می‌شود که سه اثر کلیدی دارد:

۱) جلوگیری از داغ‌شدن سقف و تغییر شکل سازه

در آتش‌سوزی‌های شدید، حرارت زیاد می‌تواند باعث تغییر شکل یا ضعف فولاد شود.
اسپرینکلر بالا‌زن با خنک‌سازی مداوم، از این آسیب جلوگیری می‌کند.

۲) افزایش زمان پایداری سازه

این خنک‌سازی باعث افزایش مقاومت سازه در برابر حرارت می‌شود و زمان بیشتری برای تخلیه و عملیات اطفای نیروهای آتش‌نشانی فراهم می‌کند.

۳) جلوگیری از گسترش آتش به ارتفاع

چون آتش و دود داغ به سمت بالا حرکت می‌کنند، پاشش مؤثر در بخش‌های بالایی سالن مانع توسعه آتش می‌شود.

استانداردها و نکات نصب اسپرینکلر بالا‌زن

• فاصله‌های نصب مطابق NFPA 13

• عدم وجود مانع در فاصله ۴۵ سانتی‌متری پخش‌کننده

• دمای فعال‌سازی استاندارد ۶۸°C تا ۱۴۱°C

• تست فشار و هیدرواستاتیک قبل از بهره‌برداری

• نصب کاملاً عمودی و محکم برای عملکرد صحیح

جمع‌بندی

اسپرینکلر بالا‌زن (Upright Sprinkler) یکی از کارآمدترین آب‌افشان‌های اطفای حریق برای ساختمان‌های صنعتی، انبارها، سوله‌ها و فضاهای دارای موانع سقفی است.
نصب آسان، پاشش گسترده، مقاومت بالا در برابر ضربه و تأثیر قابل‌توجه در خنک‌سازی سازه، این مدل را به انتخابی حرفه‌ای برای پروژه‌های صنعتی و بزرگ تبدیل کرده است.

📞 تماس و مشاوره

شرکت بهسازان سرای مهرآهنگ به عنوان تولیدکننده و عرضه‌کننده مستقیم تجهیزات ایمنی آتش‌نشانی از جمله:

• فایرباکس‌ها

• سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق

در سه حوزه تولید، فروش و نصب فعالیت دارد. برای دریافت مشاوره و خرید تجهیزات ایمنی می‌توانید از طریق فروشگاه آنلاین این مجموعه اقدام کنید یا با کارشناسان شرکت تماس بگیرید.

• وب‌سایت: www.bsma.ir

• صفحه تماس با ما

• تلفن تماس: 09130204955

• آدرس دفتر مرکزی: اصفهان – خیابان وحید، مجتمع عزیزخانی، واحد ۳۳

BSMA – بیش از ۳۰ سال تجربه در خدمت ایمنی شما
ایمنی، انتخاب هوشمندانه است