سیستم اطفاء حریق؛ انواع، مشخصات، ویژگی ها و نوع عملکرد

سیستم اطفا حریق به واسطه نوع ساختار و عملکرد منحصر به فردی که دارد می تواند در هر محیطی که احتمال یا ریسک بروز حریق وجود دارد نصب و راه اندازی شود. امروزه در بسیاری از محیط های کاری و فضاهای پرتنش و حتی منازل و سازه های تجاری بنا به دلایل مختلف امکان آتش سوزی، انفجار و حریق های گسترده وجود دارد. برای مقابله با این پدیده اجتناب ناپذیر باید از سیستم های بازدارنده قوی و تجهیزات اطفاء حریق استفاده کنیم که خسارات جانی و مالی به حداقل برسد.

سیستمهای اطفا حریق این قابلیت را دارند که در مراحل اولیه وقوع حریق مانع افزایش آن و در مراحل بعد باعث خاموش کردن آتش شوند. در ادامه این مقاله می خواهیم یک راهنمایی کاملی از معرفی انواع سیستم اطفا حریق، ویژگی هایی که دارند، نوع عملکرد آنها و به طور کلی جزئیاتی را ذکر کنیم که بتواند روی روند خرید شما اثر مثبت بگذارد. پس به ادامه مقاله توجه فرمائید.

سیستم اطفا حریق چیست؟

سیستم اطفا حریق تجهیزاتی هستند که از طریق سیالات آب، فوم ها، مواد شیمیایی و برخی از گازهای مخصوص باعث خاموش شدن حریق می شوند. این سیستم ها با حذف عوامل وقوع حریق نظیر مواد و متریال اشتعال زا، دود، حرارت، اکسیژن باعث فروکش شدن آتش میشوند.

طبقه بندیهای مختلفی دارند که هرکدام براساس ویژگی ها و نوع معماری سازه نصب و راه اندازی میشوند. نوع عملکرد آنها میتواند به صورت اتوماتیک و ادغام شده با انواع سیستم اعلام حریق باشد. در کنار این ها مدل های سیستم اطفا حریق دستی آنها نیز وجود دارند که کاربران میتوانند در زمان دریافت آلارم یا آژیر اعلام حریق از آنها استفاده کنند. میزان تأثیر این سیستمها بسیار بالا می باشد. یعنی درصورت بروز حریق های با شدت متوسط میتوانند تا خاموش کردن کامل پیشروی کنند. اما در مورد حریق های گسترده تر حداقل مانع افزایش آنها تا رسیدن نیروهای آتش نشانی خواهند بود.

انواع سیستم اطفا حریق اتوماتیک چیست و چه ویژگی هایی دارند؟

در محیط هایی که موضوع زمان و ایجاد فرصت برای گسترش آتش اهمیت دارد حتما باید از سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی، گازی، فوم و غیره استفاده شود. زیرا این دستگاه ها در 24 ساعت شبانه روز در صورت تشخیص کوچک ترین عوامل آتش که میتواند نور، حرارت، دود و مواردی از این قبیل باشد و بدون آنکه کاربران دخالتی داشته باشند باعث خاموش شدن آتش شوند.

در محیط های پر ریسک کارخانجات و فضاهای صنعتی این سیستم ها بسیار لازم و ضروری هستند. آنکه میتوان در ساختمانهای تجاری و دیگر سازه ها نیز از این سیستم منحصر به فرد استفاده کرد. محتویاتی که برای سیستم های دستی اطفا حریق استفاده میشود در مواردی مشابه مدل های اتوماتیک است. یعنی سیالات آب، مواد فوم، کف ها گاز کربنیک و غیره استفاده میشود. سیستم اطفا حریق اتوماتیک از لحاظ طبقه بندی شامل موارد ذیل می باشد:

سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی

سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی همانطور که از نام آن مشخص است از آب برای خاموش کردن آتش استفاده میکند. اما این سیستم ها خود نیز به 4 گروه اصلی طبقه بندی می شوند که عبارتند از:

1- سیستمهای تر

در سیستمهای تر علاوه بر وجود شبکه های لوله کشی سیستم اطفا حریق که حامل آب هستند، نازل ها یا افشانه هایی بر روی لوله ها نصب شده است که به عوامل حریق مانند حرارت حساس هستند. با برخورد گرما به سنسور اسپرینکلر و انبساط مایع داخل محفظه شیشه ای این حباب شیشه ای دچار شکستگی شده و به یکباره سیالات آب از طریق افشانه روی حریق آزاد میشود.

2- سیستم های خشک

در سیستم اطفا حریق خشک معمولا لوله ها از گاز نیتروژن پر میشوند و زمانی که عوامل آتش همچنین حرارت به دهانه نازل میرسد ابتدا این هوا خارج شده و سپس آب از منبع اصلی در لوله ها جریان می یابد و بر روی حریق آزاد میشود . این سیستم ها زمانی استفاده می شوند که شبکه لوله کشی در معرض تنشهایی همچون یخ زدگی قرار دارند و یا حجم املاح آب بسیار زیاد است و میتواند باعث ایجاد گرفتگی در خروجی آب افشان ها یا همان اسپرینکلر ها گردد .

3- سیستم ازاد یا سیلابی

در سیستم سیلابی حجم سیالات بیشتری در شبکه های لوله کشی و همچنین نازل های نصب شده آزاد میشود و همه افشانه ها روی یک زون از قبل تعریف شده با هم فعال میشوند. هیچ نوع حسگری در آنها وجود ندارد و با تشخیص وجود حریق توسط دیتکتورهای متصل به سیستم اعلام حریق و ارسال یک سیگنال به شیر برقی عمل میکنند. در مواقعی که احتمال بروز حریق های گسترده و شدید وجود دارد قابل استفاده هستند.

4- سیستم نیمه آزاد

این نوع از سیستم ها نیز تا حدودی مشابه سیستم های آزاد یا سیلابی هستند. یک تفاوت جزئی در آن وجود دارد. معمولا به جای آنکه تمامی افشانه ها از طریق سیگنالهای ارسالی از دیتکتور یا اتاق فرمان باز شود تنها افشانه هایی فعالاسپرینکلر میشوند که در تماس با گرما قرار گرفتند. بنابراین یک فشار و حجم کنترل شده ای را داریم.به زبان ساده تر زون های حریق کوچک تر در نظر گرفته میشوند .

در سیستم های اطفا آبی جدید با پیشرفت تکنولوژی از اطفا آب بوسیله نازل های مخصوصی که قایلیت تبدیل قطرات آب به قطراتی بسیار کوچک را دارند استفاده میشود در واقع این نازل هاب آب را به صورت مه بر روی حریق اسپری میکنند و در زمان کم تر و حجم آب بسیار کم تر حریق را اطفاء مینمایند این سیستم اطفا واتر میست نام دارد.

سیستم اطفا حریق اتوماتیک گازی

در این نوع سیستم اطفا حریق اتوماتیک به جای استفاده از سیالات آب از انواع گازهای مخصوص استفاده میشود. بنابراین در محیط هایی که سیالات آب میتواند صدمات زیادی را وارد کنند بهترین گزینه محسوب می شوند. گازهایی که برای اطفا حریق استفاده میشود میتوانند از نوع co2، ig55، یا سیستم اطفا حریق fm 200 باشند. گازها درون سیلندرهای مخصوصی نگهداری میشوند تا از طریق نازل ها بتوانند تخلیه شوند. تمامی تجهیزات از طریق سیگنالهای که از دیتکتور و دستگاه کنترل مرکزی دریافت میکنند باز میشوند و باعث خاموش شدن آتش خواهند شد.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آیروسل

در سیستم های اتوماتیک ایروسل از ذرات بسیار ریز به شکل پاششی برای اطفا حریق استفاده میشود. که پاشش ذرات پودر بسیار ریز، اکسیژن حریق و حرارت را کاهش و آتش را خاموش میکند. فرمولاسیون آنها از کربنات پتاسیم است. کاربری آنها در شبکه های مخابراتی، صنایع نفت و گاز، اتاق های سرور با نظر مشاور طرح میتواند باشد. به دلیل استفاده از مواد پودری بهترین خاموش کننده برای محیط هایی هستند که دارای سیالات اشتعال زای مایع می باشند.

سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم یا کف

فوم ها یا کف ها در مواقعی که یک حریق گسترده ای پیش رو است بهترین عملکرد را خواهند داشت. معمولا این مواد به صورت اتوماتیک با آب ترکیب می شوند و با یک حجم مناسب روی حریق اعمال خواهند شد. اطفا حریق اتوماتیک کف برای مخازن سوخت، شبکه سازی می شوند تا در مواقع لزوم این نوع حریق های گسترده را سرکوب کنند. عملکرد آنها نیز با حذف اکسیژن و حرارت خواهد بود. طبقه بندی انواع سیستمهای اطفاء حریق به این دلیل است که نوع مواد اشتعال زا در محیط، فضای کاری، نوع معماری متفاوت است. بر همین مبنا باید بهترین سیستم خاموش کننده بر اساس نوع مواد قابل اشتعال و معماری محل نگهداری انتخاب شود.

سیستم اطفا حریق گاز هالون

گازهای هالون یا هالوژن به واسطه نوع ترکیب شیمیایی که دارند به طور موثر برای خاموش کردن حریق های گسترده استفاده می شوند. این گازها در کپسول ها یا سیلندرهای با غلظت مشخص ذخیره سازی میشوند. غلظت این گازها در مقایسه با سایر گازها یک مقدار حداقلی است. امروزه به دلیل اثرات تخریبی که گاز هالون می تواند بر محیط زیست داشته باشد بسیاری از مراکز استاندارد و شرکت های تولید همواره جایگزین های مختلفی را برای این گاز جهت مهار آتش سوزی در محیط های بسته و حساس در نظر گرفته اند. با توجه به موقعیت نصب می تواند به عنوان سیستم اطفا حریق سقفی نیز به کار گرفته شود.

عملکرد سیستم اطفا حریق به چه صورت است؟

انواع سیستم اطفاء حریق چه از نوع اتوماتیک و چه از نوع دستی از طریق یک مکانیزم عملکردی ایده آل باعث خاموش شدن آتش میشود. با یک بررسی ساده متوجه خواهیم شد که زمانی که آتش سوزی اتفاق می افتد چندین عامل دخیل هستند اول آنکه مواد و متریال اولیه مانند عناصر خشک و وسایلی که در یک محیط بسته قرار دارند سبب بروز حریق شدند یا آنکه مواد اشتعال زا در محیط وجود دارد؟ و یا یک خطای انسانی دخیل بوده است؟

در کنار این ها موارد دیگری همچون اتصالات برقی، متصاعد شدن گازهای اشتعال زا و آزاد شدن مواد شیمیایی همگی مسبب آتش خواهند بود. آتش یا حریق برای آنکه گسترده تر و دامنه مساحتی که در برمی گیرد بیشتر شود نیازمند مواد سوختی، اکسیژن و حرارت و تداوم زنجیره شیمیایی حریق است. اگر هر کدام از این ها حذف شود دیگر شاهد پیشرفت آتش نخواهیم بود. عملکرد سیستم اطفاء حریق نیز دقیقا به همین صورت است. یعنی یا اکسیژن را حذف میکند و یا اینکه از طریق سرد کردن یا گرفتن حرارت باعث سرکوب آتش میشود. از طرفی حذف مواد سوختی و یا زنجیره شیمیایی حریق نیز توسط کاربران بهترین اقدامی است که میتوان در مراحل اولیه بروز حریق انجام داد.

طبقه بندی نوع آتش و مواد خاموش کننده + انواع سیستم اطفا حریق دستی

سیستم اطفا حریق دستی متصل به شبکه های اتوماتیک نیست. یعنی کاربران باید در زمانی که متوجه حریق میشوند و یا علائم بروز حریق از طریق دیتکتور یا آشکارسازهای آتش ، شناسایی شدند آنها را تا موقعیت حریق مستقر و برای خاموش کردن استفاده خواهند کرد. در کنار سیستم های اتوماتیک در مواردی به دلیل برخی محدودیت ها سیستم های دستی میتوانند عملکرد خوبی را از خود نشان دهند. مهمترین تجهیزاتی که امروزه در فضای مستعد آتش سوزی استفاده میشود در ادامه ذکر خواهد شد.

پیش از آنکه بخواهید به انتخاب سیستم اطفا حریق ساختمان بپردازیم باید نوع محل و مواد و متریال که در آن وجود دارد مورد بررسی قرار بگیرد. طبقه بندی هایی که برای حریق وجود دارد در دسته های  A ,B, C, D, E, F قرار دارد که هرکدام نیازمند تجهیزات اطفاء حریق خاص می باشند. به این صورت که:

1. برای دسته ای A از خاموش کننده های مبتنی بر آب
2. دسته A, B, C, F از خاموش کننده های مبتنی بر پودر و گاز
3. دسته های B, C, E, F از سیستم اطفا حریق دی اکسید کربن و هالوژن
4. حریق های دسته B, C از سیستم های مبتنی بر مواد کف و فوم استفاده میشود

هر کدام از این حروف لاتین معرف مواد و متریالی است که سبب بروز حریق شدند و اطلاعات آنها به شرح ذیل می باشد:

1. A : مواد خشک همچون چوب، کاغذ، پارچه، پلاستیک و برخی الیاف ها
2. B : گازوئیل، نفت، بنزین، الکل، گلیسرین و سایر مایعات قابل اشتعال
3. C : گازهایی همچون هیدروژن، اکسیژن و ترکیب آنها، گاز متان، پروپان، بوتان، اتان
4. D: فلزات اشتعال پذیر همچون لیتیوم، سدیم، پتاسیم، منیزیم و دیگر فلزها
5. E : سیم های برق، تابلوها، کابل های فشار قوی و تجهیزات الکترونیکی
6. F : مواد منفجره همچون باروت، دینامیت،  Tnt و دیگر ترکیبات انفجاری

این دسته بندی ها نیازمند انواع سیستم اطفا حریق دستی و اتوماتیک است. با توجه به شرح کاملی که در مورد سیستم اطفا حریق اتوماتیک ذکر شد به توضیح انواع سیستم اطفاء حریق دستی میپردازیم:

• وسایل ساده در دسترس

بسیاری از وسایل که در پیرامون ما وجود دارند میتوانند برای خاموش کردن آتش استفاده شوند. ساده ترین آنها همان سطل های آب، انواع پارچه های مرطوب، خاک، شن و ماسه. این وسایل اگرچه کارساز و مفید هستند اما ممکن است برای تکمیل فرایند خاموش کردن آتش کافی نباشند و نمیتوانند به اندازه عملکرد سیستم اطفاء حریق به سرعت آتش های بزرگ را خاموش کنند. فقط در زمانهایی که شما سیستم های به نسبت پیشرفته ای را تا رسیدن نیروهای آتشنشانی در اختیار ندارید مناسب هستند.

کپسول آتشنشانی اطفا حریق

کپسول های آتش نشانی در مدل های مختلفی طراحی می شوند که اکثرا دارای بخش های مختلفی هستند که میتوان به فشارسنج، دسته مختص جابجایی یا حمل، برچسب مشخصات کپسول که روی بدنه متصل شده است، بدنه استوانه ای فلزی، شیلنگ و نازل تخلیه، پین اهرم کپسول برای مواقعی که احتیاج به استفاده از کپسول نداریم و باعث قفل شدن آن میشود. در نهایت اهرم تخلیه که با اعمال نیرو روی آن ،محتویات داخل کپسول روی آتش تخلیه میشود. این کپسول ها نیز خود به چند گروه دسته بندی می شوند که عبارتند از:

1. کپسولهای حاوی آب که بیشتر برای شعله های حاصل از مواد خشک مناسب هستند و برای تجهیزات برقی و مایعات اشتعال زا مناسب نیستند. کپسولهای آب و گاز بسیار پرکاربرد محسوب می شوند.
2. کپسول های حاوی مواد کف که میتوانند از نوع کف های پروتئینی باشند. البته نوع ساختار آنها بیشتر یک ترکیب کنستانتره فوم است. این کف ها می توانند در سیستم های اتوماتیک نیز استفاده شوند. اما به عنوان ترکیب شیمیایی و با عملکرد مکانیکی درون کپسول های دستی نیز ذخیره سازی خواهند شد.
3. کپسولهای پودر شیمیایی یا همان کپسول آتش نشانی پودر و گاز از پر کاربرد ترین و اقتصادی ترین مدل های کپسول آتش نشانی هستند و در نوع خود بسیار متنوع میباشند و حاوی مواد شیمیایی مانند فسفات آمونیوم،  کلرید پتاسیم، بی کربنات پتاسیم و دیگر مواد شیمیایی به شکل پودر با قابلیت اطفاء حریق میباشند.قدرت خوبی برای متوقف کردن زنجیره شیمیایی ادامه حریق و یا ازبین بردن اکسیژن محیط آتش یا هر دو به صورت همزمان میباشند . کپسول آتش نشانی پودر و گاز  بخصوص برای شعله هایی که حاصل از مواد نفتی، الکل و بنزین می باشند کاربرد دارند .
4. کپسول هایی که دارای گاز دی اکسید کربن می باشند معمولا یک نازل متفاوتی را دارند. به این صورت که یک نازل قیفی شکل در انتهای شیلنگ متصل شده است. این گاز قابل اشتعال نیست و از هوا سنگین تر است و عملکرد خوبی برای فرونشاندن آتش از طریق از بین بردن اکسیژن و به صورت تخصصی سرد کردن حریق و حذف عامل حرارت و در نتیجه اطفا حریق دارد. کپسول آتش نشانی co2  یا همان دی اکسید کربن بیشتر برای اطفاء حریق های با منشاء الکتریکی استفاده میشود. به دلیل فشار بسیار زیاد گاز در این مدل از کپسول های آتش نشانی به دلیل اینکه میتوانند باعث پخش شدت مواد مشتعل و گسترش حریق به فضاهای بیشتر گردد توصیه نمیشود
5. سیستم اطفا حریق دستی از نوع کپسول هالوژن که نوع متریال آن مشتق شده از مواد CH4 و C2H4 هستند. زمانی که از درون سیلندرها از شکل مایع پس از خارج شدن به گاز تبدیل میشوند حجم آنها چندین برابر افزایش میابد. این نکته خوبی برای سرکوب آتش است. با توجه به تاثیر آنها بر روی لایه اوزون همانطور که گفته شد جایگزین های متعددی برای آن لحاظ شده است.

کپسول های آتش نشانی بزرگ مجهز به حمل کننده های چرخ دار

این کپسول های آتش نشانی نیز در گروه انواع سیستم اطفا حریق دستی قرار دارند. این وسایل میتوانند کپسول های بزرگ را با خود به محل حریق یا آتش سوزی حمل کنند. درواقع همه کپسولها به راحتی قابل حمل نیستند. کپسول هایی که وزن بیشتری دارند قطعآ به این وسایل احتیاج خواهند داشت. شما می توانید کپسول های تا وزن 90 کیلویی را بر روی چرخ ها قرار دهید. با توجه به طراحی ارگونومی و استاندارد با ایجاد یک زاویه مایل در چرخ میتوان کپسول های سنگین را به راحتی و با سرعت بالا جابجا کرد.

دستگاه های اطفاء حریق نصب شده روی خودرو

خودروهای آتش نشانی به واسطه داشتن انواع پمپ ها، نازل های متصل به شیلنگ های طویل، همچنین مجهز بودن به انواع تجهیزات مختص اطفا حریق برای پروژه هایی قابل استفاده هستند که حریق های بسیار گسترده تر در ساختمان های چند طبقه ، مناطق صنعتی و غیره ساخته شده است.ماشین های اطفاء حریق معمولا حاوی تجهیزات اطفاء حریق دستی نیز هستند و این خاموش کننده ها نیز به عنوان سیستم اطفا حریق دستی توسط کاربر یا آتش نشانان به محل حریق منتقل خواهند شد. در بسیاری از ایستگاه های آتشنشانی معمولا 3 الی 4 خودرو به صورت آماده باش قرار دارند تا در مواقع لزوم بتوانند بهترین خدمات را برای پشتیبانی و مهار حریق ارائه دهند.

جعبه آتش نشانی یا فایرباکس

فایر باکس ها جزو پرکاربردترین انواع سیستم اطفاء حریق دستی هستند که با داشتن بدنه فلزی بسیار مقاوم در موقعیتهای مختلف نصب میشوند. مکان مناسب نصب سیستم اطفا حریق دستی از نوع فایرباکس بنا به المان های مختلفی در نظر گرفته خواهد شد. به این منظور که برخی از فایرباکس ها به صورت ایستاده هستند. حال آنکه مدل های دیگر جعبه آتشنشانی به صورت توکار در بافت داخلی سازه نصب می شوند. بدنه آنها غالبا از ورق فولادی یا استیل ضد زنگ است. جعبه آتش نشانی استیل دودی و همچنین جعبه آتشنشانی استیل طلایی و مدل های رنگ شده الکترواستاتیک جزء پرفروش ترین ها محسوب می شوند. متعلقات مختلفی درون جعبه آتشنشانی وجود دارد که به شرح ذیل میباشد:

1.  شیلنگ آتش نشانی برزنتی : این نوع از شیلنگ های آتش نشانی به صورت لایه ای طراحی و ساخته میشوند. در داخل آنها یک لوله پلیمری تعبیه شده است که در زیر پوشش برزنتی قرار دارد. معمولا این لوله های پلیمری با مواد مخصوص به پارچه های برزنتی محکم متصل خواهند شد. ابعاد این شیلنگ ها نیز می تواند تا 20 متر و یا بیشتر نیز باشد. و روی قرقره آتش نشانی پیچیده میشوند و در ابتدا به یک شیر آب و در انتها به نازل اطفاء متصل میشوند .
2. قرقره شیلنگ آتشنشانی یا هوزریل : یک قرقره فلزی لولا شده به جعبه آتش نشانی  و کاملا متحرک درون جعبه آتشنشانی به عنوان سیستم اطفا حریق دستی قرار دارد که در زمان باز کردن درب جعبه آتشنشانی میتوانید آنها را از طریق لولا به سمت بیرون برای آزاد کردن شیلنگ ها هدایت کنید. این شلنگ ها از نوع شلنگ پی وی سی هستند .
3. نازل شیلنگ : نازل ها وسایل بسیار حیاتی هستند که در انتهای شیلنگ متصل می شوند. در مواقعی که حریق اتفاق می افتد با آزاد کردن شیلنگ و باز کردن فلکه یا شیر آب میتوانید از طریق نازل جریان آب را باز و به سمت حریق هدایت کنید. عملیات باز و بست آب خروجی از طریق نازل انجام میشود.
4. شیر فلکه های برنجی: شیر فلکه ها در شبکه های لوله کشی سیستم اطفا حریق نصب میشوند. با باز کردن شیر فلکه جریان آب به داخل شیلنگ ها هدایت میشود و از طریق دهانه نازل میتوان آنها را کنترل کرد. ابعاد شیر فلکه ها متغیر است. اما پرکاربردترین سایز 1.5 اینچ است.
5. هیدرانت های 1.5 اینچ: هیدرانت های آلومینیومی در قسمت خروجی شیر فلکه برنجی همچنین ورودی شیلنگ ها متصل می شوند. هیدرانت ها به عنوان یک رابط حیاتی باید یک اتصال پایداری را بین شیلنگ ها و شیر فلکه ها و نازل ها ایجاد کنند.
6. کوپلینگ های آلیاژی: کوپلینگ ها باید به دو انتهای شیلنگ ها متصل شوند. انتهای دیگر متصل به هیدرانت خواهد بود و دیگر سر کوپلینگ نیز به نازل وصل خواهد شد. درواقع کوپلینگ ها  به دلیل نوع طراحی خاص خود به شکل دستی قابل نصب هستند.

شیر هیدرانت آتشنشانی

شیرهای هیدرانت آتشنشانی به شبکه اصلی لوله آب متصل میشوند. بنابراین شما یک منبع خروجی بسیار قوی و با فشار بالا را خواهید داشت. در بسیاری از کارخانجات، معابر این هیدرانت های ثابت نصب می شوند و به عنوان سیستم اطفا حریق دستی و غیر اتوماتیک به کار گرفته میشوند. شیر هیدرانت مستقیما با نصب شیلنگ ها برای اطفا حریق استفاده خواهد شد. از طرفی میتوان کامیون ها و تجهیزات ماشینی و خودروها را نیز با این هیدرانت ها آبگیری و تغذیه کرد. البته این تجهیزات تنها مختص اب نیست و می تواند هدایت کننده فوم های مخصوص اطفا حریق نیز باشد.

نکات کلیدی استفاده از سیستم اطفا حریق

قبل از آنکه بخواهیم از هر نوع سیستم اطفاء حریق از مدل های اتوماتیک و دستی استفاده کنیم و یا آن را در محیط نصب و راه اندازی کنی باید چند نکته کلیدی را مدنظر قرار دهیم. اولین موضوعی که باید مشخص شود اینکه چه منابع احتراق زایی وجود دارد؟ در بسیاری از شرکت ها و کارخانجات تولیدی امکان دارد سیستمهای مختلف با منبع تغذیه بنزینی یا مواد نفتی و سایر مایعات اشتعال زا نظیر گازوئیل در حال کار باشند.

در چنین شرایطی نوع مواد سوختی ،  مایعات اشتعال پذیر است. بنابراین ما نمیتوانیم از اسپرینکلرهای حاوی سیالات آب استفاده کنیم. زیرا در صورت اشتعال، سیستم اطفاء حریق آبی منبع حریق را چند برابر میکند. استفاده از مواد فوم و یا دستگاه های اعمال کننده پودر شیمیایی بهترین سیستم اطفاء حریق خواهند بود. طبقه بندی نوع آتش، مواد و سیستم های اطفاء حریق کاملا معرفی شدند و میتوانید با استناد به آنها به خرید سیستم اطفا حریق مورد نظر بپردازید.

موضوع مهم بعدی مرتبط با طریقه استفاده توسط کاربران است. دستگاه اتوماتیک طبیعتآ به صورت خودکار عمل میکند. اما در ارتباط با مدل های دستی نظیر کپسول ها، جعبه آتش نشانی هوزریل ها و غیره لازم است یک آموزش مفصلی در محیط های کاری تدارک دیده شود تا در مواقع لزوم بتوان به درستی و بدون اتلاف وقت این سیستم ها را با هدف خاموش کردن آتش استفاده کرد. بنابراین شناسایی محل، اینکه چه کاربری در ساختمان وجود دارد؟ آیا سازه از نوع تجاری، مسکونی یا صنعتی میباشد؟  همه اینها می تواند روی تعیین سیستم اطفا حریق اثر بگذارند.

مشخصات فنی سیستم اطفا حریق

برای بررسی مشخصات فنی سیستم اطفا حریق با توجه به اطلاعات مذکور المان های مختلف مدنظر خواهد بود. مهمترین اطلاعات فنی میتواند دربرگیرنده متریال، ابعاد و سایز، گنجایش و ظرفیت و نوع ماده خاموش کننده باشد. بر همین اساس میتوان موارد های ذیل را ذکر کرد:

اطلاعات فنی و ویژگی های سیستم اطفاء حریق اسپرینکلرها

مواد و متریالی که برای ساخت اسپرینکلرها استفاده میشود از نوع استنلس استیل و برنج با روکش کروم و یا ترکیبات آلیاژی مختلف است. همه این آلیاژها ضد زنگ می باشند. اما متریال استنلس استیل به عنوان مقاوم ترین آلیاژ که در برابر تنشهای فیزیکی و شیمیایی ساختار خود را حفظ میکنند و دچار خوردگی و تغییر رنگ نمیشوند.  در داخل اسپرینکلرها حباب های شیشه ای مختلفی وجود دارد که هرکدام در رنگ بندی های متعدد و با محدوده دمای استاندارد قابل عرضه میشوند.

علت این تنوع دما وجود حوزه های کاری مختلف در محیط های صنعتی و تولیدی است که غالبا دمای محیط از یک حدی بالاتر است و طبیعتا باید از اسپرینکلرهایی استفاده شود که دارای حباب های شیشه ای با ظرفیت دمای بالاتر باشند تا به درستی بتوانند در مواقع وقوع حریق وافعی به درستی عمل کنند. طبقه بندی رنگ های حباب های اسپرینکلر ها عبارتند از:

1. نارنجی: انبساط گلس و فعالسازی اسپرینکلر در دمای 57 تا 65 درجه سانتیگراد
2. قرمز: دمای 65 تا 76 درجه سانتیگراد
3. زرد : دمای 79 تا 93 درجه سانتیگراد
4. سبز : دمای 93 تا 107 درجه سانتیگراد
5. آبی : دمای 121 تا 148 درجه سانتیگراد
6. بنفش : دمای 162 تا 190 درجه سانتیگراد
7. مشکی : دمای 204 تا 246 درجه سانتیگراد

• مشخصات جعبه های آتشنشانی

در مورد جعبه های آتش نشانی یا فایرباکس ها اطلاعات به نسبت کاملی ذکر شد اما در این بخش یکسری موارد فنی همچون سایزبندی های این باکس ها را ذکر می کنیم. این جعبه ها از نظر ابعادی با 3 متغیر طول، عرض، ارتفاع یا عمق معرفی میشوند. طول این باکس ها برابر  100سانتی متر، 85، 70، 65 و 60 سانتی متر است. عرض آنها نیز به ترتیب برابر  85، 80، 60، 55 و 50 سانتی متر است.

عمق و ارتفاع آنها نیز برابر  18 سانتی متر برای تمام مدلهای فایرباکس میباشد. همانطور که میبینید برای مدیریت فضا و امکان نصب فایر باکس در محیط هایی که با محدودیت مساحتی مواجه هستند  عمق این باکس ها همواره کنترل شده و به نسبت کم است. متریال آن ها نیز میتواند تمام فلز یا آلیاژ استیل، ورق فولادی گالوانیزه و یا ورق های فولادی با پوشش رنگی باشد.

بعضا برای زیبایی آن ها و مشخص بودن متعلقات داخلی از ترکیب فلز و شیشه نیز استفاده میشود که در جعبه های آتش نشانی دارای تاییدی استاندارد غیر مجاز میباشد. در مورد متعلقات داخلی آنها نیز همچون شیر فلکه ها، شیلنگ ها، نازل ها کوپلینک ها و دیگر قطعات کاربردی در قسمت های بالا توضیح داده شده است.

• مشخصات کپسول های آتش نشانی

کپسول های آتش نشانی نیز به عنوان یک سیستم اصفا حریق دستی تلقی میشوند. در مورد محتویات آنها اینکه چه مواد و ترکیبات درون آن وجود دارد اطلاعات کامل ذکر شد. در ارتباط با نوع بدنه معمولا این کپسول ها  براساس نوع موادی که داخل آن قرار دارد میتوانند از فلزات مختلف ساخته شوند. کپسول های حاوی گازهایCO2  غالبا از آلیاژهای ترکیبی آلومینیوم به دلیل فشار بالای داخلی ساخته میشوند.  برای ساخت کپسول هایی که حاوی آب  گاز به عنوان عامل فشار هستند از آلیاژهای استیل یا فولادی استفاده میشود.  البته برای مقاومت و امنیت بیشتر از فلزات استنلس استیل نیز به دلیل مزیت های فراوان آن ها در طراحی و ساخت انواع کپسول ها در سایزهای متعدد به کار گرفته خواهد شد.

وزن این کپسول ها در اندازه های 1، 2، 3، 4، 6، 10، 12، 25، 50 کیلوگرمی تولید میشوند. مدل های اتوماتیک انواع سیستم اطفاء حریق نیز به دلیل شبکه به نسبت پیچیده ای که دارند نیاز به لوله کشی های مختلف و سیستم های کنترلی و حسگرهای گوناگون دارند.

استاندارد و نصب سیستم اطفا حریق

برای شرح استاندارد طراحی و نصب سیستم اطفاء حریق لازم است کدها و استانداردهای ارائه شده در  سازمان NFPA را بطور مختصر توضیح دهیم. این عبارت لاتین مخفف National Fire Protection Association به معنای انجمن ملی حفاظت از آتش است که یکسری قوانین و پروتکل های مهم و اساسی را مبنی بر طراحی و همچنین نصب انواع سیستم اطفاء حریق ارائه میدهند. البته سایر استانداردها نیز همچون ANSI ،API ،ASME ،BSI و دیگر استانداردها نیز وجود دارد که هرکدام یک خط مشی مشخصی را برای المان های مرتبط با سیستم های امنیتی و محافظت از آتش ارائه میدهند. اما در حال حاضر استانداردهای NFPA در تمام دنیا به طور تخصصی و با تمرکز تنها روی مبحث حریق و آتش سوزی در حال کار هستند.

بنابراین استناد به این استاندارد بسیار اهمیت دارد. در حال حاضر بیش از 100 کد استاندارد NFPA تعریف شده است که هرکدام یک زمینه خاص را توضیح میدهد. در بخش ذیل چند مورد از مهمترین آنها را بطور کامل شرح خواهیم داد:

• NFPA 11

این استاندارد بیشتر مرتبط با سیستم اطفاء حریق فوم است که برای خاموش کردن حریق های حاصل از مواد نفتی استفاده میشود. با پیروی از این کد میتوان مراحل طراحی، نصب، آزمایش و تست، بازرسی و حتی اقدامات نگهداری و حفظ این دستگاه ها را با بهترین کیفیت انجام داد. اصولا سیستم های حاوی مواد فوم به دلیل داشتن هوای فشرده میتوانند جریان حاوی فوم را با یک انبساط کم و متوسط و شدید برای سرکوب آتش اعمال کند. در فضاهای بسته داخلی و در مواردی فضای بیرون این سیستمها قابل استفاده هستند.

• NFPA 13

این کد به طور متمرکز در مورد نصب و راه اندازی سیستم های اسپرینکلر اطلاعات مهمی را ارائه میدهد. طراحی و ویژگی هایی که این قطعات دارند همواره مطرح است و در کنار آن عملیات نصب نیز طبق قواعد پیگیری خواهد شد. معمولا اسپرینکلرها بر اساس نوع معماری سازه همراه با شبکه های لوله کشی مختلف در ناحیه سقف نصب می شوند. توجه به تنوع بالای اسپرینکلرها و طبقه بندی آنها براساس حیطه دمای قابل تحمل، امکان نصب در محیط های پرتنش صنعتی، فضای تجاری و مسکونی را دارند.  اسپرینکلرها به عنوان یک سیستم حساس به دما عمل میکند.

• NFPA 14

شیلنگ ها و هیدرانت های آتش نشانی در کنار تجهیزاتی که به عنوان منابع فشار قوی آب استفاده میشوند نصب خواهند شد. در ساده ترین قطعات همچون فایرباکس ها تا سیستم های ماشینی عظیم همگی به تبعیت از پروتکل ها و قواعد مشخص به نصب شیلنگ ها، هیدرانت ها، کو پلینگ ها و سایر قطعات احتیاج دارند. در این کد بطور کامل موارد نصب و اجرا و انتخاب بر اساس هر سیستم تعریف شدند. کاربران میتوانند با مطالعه کامل این کد استاندارد با امنیت بالا این نوع سیستم اطفا حریق را راه اندازی کنند.

• NFPA 15

سیستم های ثابت آبپاش معمولا با این کد استاندارد تعریف میشوند. نصب و راه اندازی می تواند با سرعت بالا باعث جلوگیری از آسیب دیدگی انواع قطعات صنعتی همچون مخازن، راکتورها و دیگر تجهیزات شود. یک سیستم آبپاش از نوع سیلاب بیشتر برای ریسک های آتش سوزی بسیار وسیع کاربرد دارد. طبیعتا نوع مواد سوختی باید هماهنگ با دستگاه ها و تجهیزات باشند که به عنوان سیستم اطفاء حریق استفاده میشون.د در واقع این سیستم ها باید عوامل آتش که شامل واکنش های زنجیره ای شیمیایی، مواد اولیه سوختی، حرارت و غیره است را برای خاموش کردن آتش حذف کند.

• NFPA 17

برای نصب انواع سیستم اطفاء حریق نیروگاه و در دیگر محیط ها که حامل مواد خاموش کننده شیمیایی خشک هستند از این کد استاندارد تبعیت میشود. بسیاری از حریق های ایجاد شده در فضای صنعتی حتما باید با مواد خشک شیمیایی کاملا خاموش شوند. این خاموش کننده ها با حذف عوامل حریق نظیر اکسیژن و در مواردی حرارت باعث سرکوب آتش میشوند. اینکه شما احتیاج به این سیستمهای دارید یا خیر بستگی به ریسک کاری و مواد قابل اشتعال در محیط دارد.

• NFPA 20

برای راه اندازی انواع پمپ های آتشنشانی با دبی مشخص و همچنین باکس هایی که حاوی تجهیزات اطفا حریق می باشند غالبا با این نوع کد معرفی خواهند شد. پمپهای آب عظیم و قطعات هیدرانت سوار بر آنها و سایر لوازم جانبی بیشتر برای سازهایی که نیازمند به منبع قوی اطفا حریق هستند حتما با چنین دستگاه هایی مجهز میشوند. تنظیم فشار دستگاه و کنترل دبی خروجی برای جلوگیری از آسیب دیدگی و کارکرد درست توسط کارشناسان نصب انجام خواهد شد تا کاربران بتوانند حداکثر استفاده را از این پمپ ها در مواقع ضروری داشته باشد.

• NFPA 25

تمامی سیستم هایی که مبتنی بر سیالات آب هستند بر اساس این کد استانداردسنجی می شوند. یعنی کلیه اقدامات همچون حفظ و نگهداری، آزمایش و تست تجهیزات مبنی بر کارکرد درست آنها و همچنین بازرسی کاملا تعریف شده هستند. کارکرد صحیح تجهیزات سیستم اطفا حریق آبی منوط به فراهم کردن قطعات استاندارد مقاوم و با کیفیت بالا است. در کنار این ها حوزه نصب آن ها و شناسایی دقیق محل اتصال حائز اهمیت است. اینکه این سیستم ها بر اساس معماری سازه در نقطه ای اتصال یابند که با تسلط کامل بتوان عملیات اطفاء حریق را انجام داد.

تفاوت اطفا حریق در موقعیت های مختلف

بروز حریق در موقعیتهای متعدد از لحاظ نوع مواد سوختی، مساحت محیط و سایر المان ها با یکدیگر فرق دارد.  به عنوان مثال نوع آتش سوزی که در یک محیط مسکونی اتفاق می افتد با آتش سوزی در محیط صنعتی حاصل از مواد شیمیایی یکسال نیستند. در کنار آن میتوان ساختمان های تجاری را نیز ذکر کرد. بر همین اساس با توجه به تفاوت اطفا حریق و اقداماتی که نیروهای آتش نشانی انجام میدهند میتوان سیستمهای اطفاء حریق را بر اساس نوع مواد سوختی انتخاب کرد.

معمولا در منازل نصب سیستم اطفاء حریق ساختمان از نوع فایرباکس ها به دلیل وجود مواد سوختی خشک انجام خواهد شد. البته کپسول های آتش نشانی آماده حاوی مواد پودر خشک نیز لازم و ضروری هستند. در فضاهای تجاری نصب سیستم های اسپرینکلر رایج است. حال آنکه میتوان از آنها در طبقات منتهی به پارکینگ ها نیز استفاده کرد. در فضاهای صنعتی نیز علاوه بر این سیستمها میتوان از تجهیزات هدایت کننده مواد فوم و گازهای خاموش کننده بهره برد.

می توانیم به این نتیجه برسیم که به عنوان مثال اطفاء حریق انبار که محل ذخیره مواد اشتعال زای مختلف است باید با یک سیستم یا شبکه یکپارچه حاوی مواد اطفا حریق فوم مجهز شود. در مورد سیستم اطفا حریق اتاق سرور نیز به دلیل وجود تجهیزات کامپیوتری مختلف استفاده از انواع گازهای خاموش کننده همچون Fm 200 کاربردی تر هستند. اینکه شما چه نوع سیستم خاموش کننده احتیاج دارید در مسولیت کارشناسان آتشنشانی و متخصصان این حوزه پس از بازدید از محل است.

قیمت سیستم اطفا حریق و هزینه ها

برای تعیین قیمت سیستم اطفا حریق المان های گوناگونی لحاظ خواهد شد. تمامی مدل هایی که معرفی شدند چه از نوع سیستمهای اطفا حریق آبی و تجهیزات حاوی پودرهای شیمیایی، سیستم اطفا حریق اتوماتیک گازی و غیره یک قیمت مشخصی دارند. در کنار این ها میزان مساحت محیط، سختی کار و عملیات نصب نیز در نظر گرفته میشود. در مجموع قیمت سیستم اطفا حریق اتوماتیک و دستی در مدل های مختلف بسیار پایینتر از خساراتی است که حریق های گسترده و یا حتی حریقی کوچک میتوانند در هر محیطی داشته باشند. پس کاملا منطقی است که با انتخاب یک برند معتبر که هم ارائه خدمات پس از فروش داشته باشد و هم مراحل نصب را از 0 تا 100 انجام دهد محیط خود را ایمن سازی کنیم. در حال حاضر انواع سیستم ها در داخل طراحی و ساخته میشوند و بهترین قیمت برای فروش وسیع عرضه خواهند شد.

خرید متنوع ترین تجهیزات اطفاء حریق از شرکت به سازان سرای مهر آهنگ

شرکت به سازان سرای مهر آهنگ یکی از پیشگامان طراحی و تولید انواع جعبه آتشنشانی و تجهیزات مرتبط با آن است که تا به امروز توانسته است همکاری های بسیار گسترده ای با سازمان‌ها و ارگان های دولتی و خصوصی جهت افزایش امنیت کاری آنها داشته باشد. شما میتوانید در این وبسایت مشخصات فنی و ساختاری انواع سیستم اطفاء حریق را در قالب محصولات مختلف ببینید. از طرفی با تماس با کارشناسان این مجموعه یک مشاوره تخصصی نیز دریافت خواهید کرد که به شما کمک میکند تا یک انتخاب صحیح و ایده آلی را داشته باشید.