مروری کوتاه بر تاریخچه آتش نشانی از آغاز تا به امروز

تاریخچه آتش نشانی ، آتش‌نشانی مدرن پس از سال‌ها توسعه و بهبود به شکل امروزی درآمده است. تاریخچه آتش نشانی از زمان کشف آتش توسط انسان آغاز می‌شود و نشان‌دهنده تلاش‌های بی‌وقفه او برای کنترل شعله‌ها و محافظت از خود و دارایی‌هایش است. در ادامه، به بررسی تاریخچه آتش نشانی در جهان و ایران می‌پردازیم.

آتش نشانی در روم باستان: نخستین تلاش‌ها

تاریخچه آتش نشانی به دوران روم باستان و تحت سلطه آگوستوس در قرن سوم میلادی بازمی‌گردد. قبل از آن نیز شواهدی از وجود تیم‌های آتش‌نشانی در مصر باستان به چشم می‌خورد. اولین تیم آتش‌نشانی رومی توسط مارکوس لیسینیوس کراسوس تأسیس شد. این تیم متشکل از ۵۰۰ آتش‌نشان بود که به محض دریافت درخواست کمک، به سوی ساختمان‌های در حال سوختن شتافتند. جالب اینجاست که این تیم تنها پس از توافق بر سر قیمت خدمات خود، اقدام به اطفای حریق می‌کرد.

در سال ۶۰ میلادی، امپراتور نرون گروهی از آتش‌نشانان به نام “ویجیلس” را تأسیس کرد. این گروه با استفاده از سطل‌های آب و پمپ‌ها به مقابله با آتش‌ها می‌پرداخت و به عنوان نخستین گروه آتش‌نشانی سازمان‌یافته در جهان شناخته می‌شود.

پیشینه آتش نشانی در بریتانیا

آتش‌نشانی در بریتانیا نیز تاریخچه‌ای طولانی دارد. نخستین آتش‌نشانی سازمان‌یافته در این کشور به دوران حمله رومیان در سال ۴۳ میلادی بازمی‌گردد. در این زمان، مقابله با آتش عمدتاً به سطل‌های آب محدود می‌شد. با خروج رومیان، این سیستم نیز به عقب‌گرد رفت و شهرهای بسیاری به دلیل عدم وجود آتش‌نشانان دچار آتش‌سوزی‌های گسترده شدند. آتش‌سوزی بزرگ لندن در سال ۱۶۶۶، نقطه عطفی در تاریخچه آتش نشانی بود که منجر به ایجاد تغییرات اساسی در سیستم آتش‌نشانی بریتانیا و شکل‌گیری سازمان‌های آتش‌نشانی مدرن شد.

تاریخچه آتش نشانی در آمریکا

تاریخچه آتش نشانی در آمریکا نیز با فعالیت‌های داوطلبانه آغاز شد. جورج واشنگتن و بنجامین فرانکلین از نخستین آتش‌نشانان داوطلب بودند. فرانکلین در سال ۱۷۳۶ اولین اداره آتش‌نشانی فیلادلفیا را تأسیس کرد. اولین آتش‌نشان زن شناخته‌شده در آمریکا، مولی ویلیامز بود که در طوفان برف ۱۸۱۸ در کنار مردان به عملیات اطفای حریق پرداخت.

نخستین آتش نشانی در ایران: تبریز، پیشگام آتش نشانی

تاریخچه آتش نشانی در ایران به شهر تبریز بازمی‌گردد. در سال ۱۲۲۱ خورشیدی، روس‌ها در این شهر نخستین سازمان آتش‌نشانی ایران را تأسیس کردند. برج آتش‌نشانی تبریز، که یادگار آن دوران است، همچنان باقی است. پس از تبریز، شهرهای مسجد سلیمان و آبادان نیز به دلیل اهمیت پالایشگاه‌های نفتی، به دومین و سومین واحدهای رسمی آتش‌نشانی مجهز شدند. سپس واحدهای آتش‌نشانی در شهرهای مختلف ایران از جمله تهران، قزوین، اهواز، رشت و مشهد ایجاد شدند. اولین ایستگاه آتش‌نشانی تهران توسط یک ژنرال روس در سه‌راه امین‌حضور تأسیس شد و بعدها به چهارراه حسن‌آباد منتقل شد.

آتش‌نشانی مدرن: استانداردها و پیشرفت‌ها

با گذر زمان، سازمان‌های آتش‌نشانی در سراسر جهان به مرور استاندارد شدند و تجهیزات و تکنیک‌های جدید برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها معرفی شدند. در بریتانیا، پس از آتش‌سوزی بزرگ لندن، اولین شرکت بیمه آتش به نام “The Fire Office” در سال ۱۶۶۷ تأسیس شد. این شرکت و شرکت‌های مشابه آن به تدریج استانداردهای جدیدی برای اطفای حریق ایجاد کردند که تا اوایل قرن نوزدهم ادامه داشت.

در ایران، آتش‌نشانی نیز به تدریج بهبود یافت و با افزایش تعداد ایستگاه‌ها و تجهیزات پیشرفته‌تر، امروزه آتش‌نشانی‌های ایران از جمله آتش‌نشانی تهران، به یکی از سازمان‌های حیاتی برای مقابله با بحران‌ها تبدیل شده‌اند.

چالش‌های حرفه آتش‌نشانی

آتش‌نشانان با چالش‌های بسیاری مواجه هستند. آنها نه تنها با آتش و دود، بلکه با مواد شیمیایی، گازهای سمی و خطرات فیزیکی در حین عملیات روبرو می‌شوند. علاوه بر این، مخاطرات شغلی شامل آسیب‌های جسمی و روانی، استرس ناشی از رانندگی و ترافیک، صداهای بلند و نورهای شدید، و شرایط نامساعد محیطی است که آتش‌نشانان را در معرض خطرات جدی قرار می‌دهد.

در نتیجه، حرفه آتش‌نشانی یکی از پرخطرترین حرفه‌هاست که نیاز به آموزش‌های خاص و آمادگی جسمانی و روانی بالا دارد. با وجود این چالش‌ها، آتش‌نشانان همچنان با شجاعت و دلسوزی به خدمت به جامعه ادامه می‌دهند.

۵ مورد از بدترین آتش‌سوزی‌های آسمان‌خراش‌ها در تاریخ

اینکه هیچ‌کس در یکی از بلندترین ساختمان‌های مسکونی جهان در دبی، به‌نام «مشعل»، جان خود را از دست نداد، به‌طرز شگفت‌انگیزی گواه مهارت‌ها و دقت کسانی است که مسئول مهندسی ایمنی آن بوده‌اند. این امر حتی شگفت‌انگیزتر است اگر در نظر بگیریم که طبق ادعای یکی از ساکنان، هشدار آتش‌سوزی یک ساعت پس از شروع آن اعلام شده است.

یک مشاور منابع انسانی از لندن که در طبقه ۲۶ زندگی می‌کرد، به روزنامه تلگراف گفت که متوجه شد در حالی که یک آتش‌سوزی عظیم بالای سرش شعله‌ور بوده، چهار ساعت خوابیده است.

شارجیل خواجه گفت: «وقتی بیدار شدم، متوجه تماس‌های بی‌پاسخ شدم. به راهرو رفتم و دیدم که آبپاش‌ها فعال شده‌اند و همه جا پر از آب است. وقتی بیرون رفتم، همه جمع شده بودند و به اتفاقات نگاه می‌کردند. من احتمالاً یکی از آخرین افرادی بودم که از ساختمان خارج شدم.»

آتش‌سوزی که حوالی ساعت ۲ بامداد در طبقه ۵۱ از برج ۸۶ طبقه‌ای و ۱۱۰۰ فوتی شروع شد، احتمالاً به دلیل یک سیگار یا زغال قلیان که روی بالکن رها شده بود، آغاز شد. گمان می‌رود که آتش‌سوزی در دریچه‌های تهویه مطبوع در کنار ساختمان گسترش یافته است.

یک بخش پایین‌تر ساختمان در نهایت با افتادن مواد سوخته از طبقات بالاتر، که منشاء آتش بودند، به آتش کشیده شد.

با توجه به این که انتظار می‌رود جمعیت شهری جهان تا سال ۲۰۴۵ به بیش از شش میلیارد نفر برسد، فشار برای ساخت ساختمان‌های مسکونی بلندتر افزایش می‌یابد. با توجه به پتانسیل بالای مرگ و میر و فراوانی آتش‌سوزی‌های آسمان‌خراش‌ها، دقت در معماری و روش‌های ایمنی از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای درک بهتر از اهمیت رعایت دستورالعمل‌های پیشگیری از حریق و ضرورت وجود سازمان آتش‌نشانی، توجه شما را به پنج نمونه از آتش‌سوزی‌های آسمان‌خراش‌ها در تاریخ جلب می‌کنیم. تعداد تلفات در این حوادث بر اساس شدت آتش‌سوزی و کارآیی تخلیه و دیگر روش‌های ایمنی متفاوت بوده است:

حادثه برخورد هواپیمای B-25 با ساختمان امپایر استیت

اگر همه از حادثه ۱۱ سپتامبر آگاه باشند، تعداد کمتری می‌دانند که حادثه مشابهی در سال ۱۹۴۵ رخ داده است.

با نزدیک شدن به پایان جنگ جهانی دوم، یک بمب‌افکن B-25 میچل که در حال انجام مأموریت حمل و نقل معمولی بود، در ژوئیه ۱۹۴۵ به ساختمان امپایر استیت برخورد کرد و سه خدمه هواپیما و ۱۱ نفر از ساکنان ساختمان را کشت.

این هواپیما به سمت شمال ساختمان، بین طبقات ۷۸ و ۸۰ برخورد کرد و یک حفره ۵.۵ × ۶.۱ متر ایجاد کرد. یکی از موتورها به سمت جنوب نیز نفوذ کرد و روی سقف یک ساختمان نزدیک سقوط کرد و آتش‌سوزی دیگری را آغاز کرد.

این آتش‌سوزی که در عرض ۴۰ دقیقه خاموش شد، هنوز پس از ۷۰ سال، تنها آتش‌سوزی در این ارتفاع است که تحت کنترل قرار گرفته است.

بت لو الیور، مسئول آسانسور، پس از سقوط ۷۵ طبقه در یک آسانسور زنده ماند و هنوز رکورد گینس برای طولانی‌ترین سقوط آسانسور که فردی زنده از آن جان به در برده، در دست اوست.

در آن زمان، ساختمان امپایر استیت به عنوان بلندترین ساختمان جهان، تمامیت ساختاری خود را حفظ کرد و به طرز شگفت‌آوری، بسیاری از طبقات آن تا دوشنبه هفته بعدی برای کسب‌وکار باز بود.

آتش‌سوزی شانگهای ۲۰۱۰

در تضاد با آتش‌سوزی دبی، ۵۸ نفر در آتش‌سوزی که یک ساختمان مسکونی ۲۸ طبقه در شانگهای را در سال ۲۰۱۰ نابود کرد، جان خود را از دست دادند و بیش از ۷۰ نفر زخمی شدند.

برخی از ساکنان برای فرار از شعله‌های آتش از داربست‌های ساختمان بالا رفتند. برخی دیگر از طریق راه‌پله‌ها به سطح خیابان رسیدند یا در پشت‌بام منتظر ماندند، هرچند تلاش‌های نجات با سه هلیکوپتر به دلیل دود غلیظ مختل شد. آتش‌نشانان از ۲۵ ایستگاه و بیش از ۱۰۰ خودرو آتش‌نشانی پس از پنج ساعت آتش را خاموش کردند.

تحقیقات، جرقه‌هایی از کار جوشکاری توسط کارگران غیرمجاز را که داربست‌های اطراف ساختمان را آتش زدند، مقصر دانستند. دولت محلی همچنین مقصر را پیمانکاران چندلایه غیرقانونی دانست.

آتش‌سوزی برج ویندزور (مادرید)   ۲۰۰۵

برج ویندزور ۳۲ طبقه مادرید در فوریه ۲۰۰۵ دچار حریق شد و به‌طور جزئی فرو ریخت.

این ساختمان اداری که در اسپانیا به نام Torre Windsor شناخته می‌شود، در آگوست همان سال تخریب و با یک برج جدید به نام Torre Titania جایگزین شد.

آتش‌سوزی حوالی نیمه‌شب در طبقه ۲۱ شروع شد و به سرعت ساختمان را در بر گرفت. بخش‌های فولادی بیرونی طبقات بالا به سرعت فرو ریختند و آتش‌نشانان به مدت ۲۴ ساعت برای خاموش کردن آتش تلاش کردند.

اگرچه این بدترین آتش‌سوزی در تاریخ مادرید بود، اما هیچ تلفاتی به ثبت نرسید، هرچند هفت آتش‌نشان زخمی شدند.

آتش‌سوزی مرکز فرهنگی تلویزیونی پکن

در ۹ فوریه ۲۰۰۹، همزمان با جشن‌های سال نوی چینی، آتش‌سوزی در قلب پکن رخ داد و مرکز فرهنگی تلویزیونی پکن را که در حال ساخت بود، در بر گرفت و هرگز افتتاح نشد.

یک نمایش آتش‌بازی نزدیک که بدون اجازه مقامات محلی توسط شبکه CCTV، بزرگ‌ترین شبکه پخش دولتی چین، اجرا شده بود، مقصر شناخته شد.

این ساختمان با فولاد کمتری نسبت به آسمان‌خراش‌های معمولی ساخته شده بود و برای مقاومت در برابر زلزله‌های بزرگ طراحی شده بود، اما نتوانست در برابر آتش‌بازی‌های پراکنده مقاومت کند. این آتش‌سوزی در عرض ۱۳ دقیقه کل ساختمان را در بر گرفت.

برج‌های دوقلو (نیویورک)

همه خوانندگان از حادثه برخورد پرواز ۱۷۵ خطوط هوایی یونایتد با مرکز تجارت جهانی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آگاه هستند.

شکست ساختاری ناشی از آتش‌سوزی باعث فروپاشی هر سه ساختمان در مرکز تجارت جهانی شد. برج جنوبی اولین بود که در ساعت ۹:۵۹ صبح، پس از ۵۶ دقیقه سوختن در اثر برخورد و انفجار سوخت هواپیما فرو ریخت. برج شمالی پس از ۱۰۲ دقیقه فرو ریخت و بقایای آن باعث آتش‌سوزی در ساختمان شماره ۷ مرکز تجارت جهانی شد که پس از ساعت‌ها سوختن، فرو ریخت.

این حملات ۲۹۹۶ نفر را به کام مرگ کشاند و خسارت حداقل ۱۰ میلیارد دلاری وارد کرد.

نتیجه‌گیری: تاریخچه‌ای مملو از فداکاری و شجاعت

تاریخچه آتش نشانی، چه در ایران و چه در سایر نقاط جهان، گواهی بر فداکاری و شجاعت انسان‌هایی است که جان خود را برای حفظ جان و مال دیگران به خطر می‌اندازند. این حرفه با وجود تمامی مخاطرات، همچنان به عنوان یکی از ارکان اصلی ایمنی و حفاظت از جوامع شناخته می‌شود و با پیشرفت تکنولوژی و افزایش دانش، به طور مداوم بهبود می‌یابد.