سیستم اطفاء حریق مخازن نفتی؛ اجزاء، عملکرد، اهمیت استفاده

سیستم اطفا حریق مخازن نفتی نقش اساسی در کاهش پیامدهای فاجعه بار آتش سوزی در محیط های صنعتی که مایعات قابل اشتعال مانند نفت در آن ذخیره می شود، ایفا می کند. این سیستم ها طیف وسیعی از فناوری ها و استراتژی هایی را در بر می گیرند که برای شناسایی، کنترل و خاموش کردن سریع و موثر آتش سوزی طراحی شده اند. در این مقاله جامع، ما به شرح سیستم‌ های اطفاء حریق مخازن نفت می‌پردازیم و اجزای آن‌ها، اصول عملکرد، اثربخشی و اهمیت آن‌ها را در حفاظت از جان و دارایی‌ها بررسی خواهیم کرد.

شناخت خطرات عدم استفاده از سیستم اطفاء حریق مخازن نفتی

نگهداری و جابجایی نفت به دلیل اشتعال پذیری و احتراق مواد، خطرات ذاتی دارد. در تاسیسات صنعتی، مخازن نفت مقادیر زیادی نفت را ذخیره می‌کنند و ممکن است در معرض منابع اشتعال، تخریب تجهیزات یا خطای انسانی قرار بگیرند که می‌تواند باعث آتش‌سوزی با عواقب مخربی شود. پتانسیل تشدید سریع آتش سوزی ها، انفجار، آلودگی محیط زیست و تلفات جانی، بر اهمیت حیاتی اقدامات مهار آتش می افزاید. لذا اگر از سیستم اطفاء حریق مخازن نفتی استاندارد استفاده نشود هزینه‌های آسیب‌های به وجود آمده بسیار بیشتر از بودجه و سرمایه‌ای است که برای نصب و راه‌اندازی این سیستم‌ها صرف می‌شود.

اجزای سیستم اطفاء حریق مخازن نفتی

سیستم اطفاء حریق مخازن نفتی شامل چندین جزء کلیدی است که به طور پشت سر هم برای شناسایی، مهار و خاموش کردن آتش کار می کنند. این مؤلفه ها معمولاً عبارتند از:

1. سیستم های تشخیص یا دیتکتورها: تشخیص زودهنگام برای شروع اقدامات و واکنش سریع بسیار مهم است. سیستم‌های تشخیص مانند دیتکتور گرما و دیتکتور دود، حسگرهای مادون قرمز و دیتکتور شعله، محیط را برای علائم آتش‌سوزی یا افزایش غیرعادی دما کنترل می‌کنند و هشدارهایی را برای آگاهی به پرسنل ایجاد می‌کنند.
2. عوامل سرکوب کننده: عوامل سرکوب کننده مختلف برای خاموش کردن آتش به طور موثر استفاده می شود. اینها ممکن است شامل آب، فوم، پودرهای شیمیایی خشک، و مواد تخصصی مناسب برای مقابله با آتش سوزی نفت باشد. انتخاب عامل سرکوب کننده به عواملی مانند نوع نفت، اندازه مخزن و ملاحظات محیطی بستگی دارد.
3. سیستم های تحویل: سیستم های تحویل، عوامل سرکوب کننده را از مخازن ذخیره سازی به محل آتش سوزی منتقل می کنند. این ممکن است شامل خطوط لوله، شیلنگ ها، نازل ها یا سیستم های آبپاش خودکار باشد که به طور استراتژیک در اطراف مخزن نفت قرار گرفته اند تا از پوشش جامع اطمینان حاصل شود.
4. تجهیزات کنترل و نظارت: پانل های کنترل، شیرها، پمپ ها و دستگاه های مانیتورینگ ستون فقرات سیستم های اطفاء حریق مخزن نفت را تشکیل می دهند و اپراتورها را قادر می سازند تا جریان عوامل سرکوب کننده، نظارت بر شرایط محیطی و ارزیابی سیستم را مدیریت و تنظیم کنند.

اصول عملکرد سیستم اطفاء حریق مخازن سوخت

عملکرد سیستم اطفاء حریق مخازن نفتی به تشخیص سریع، مهار موثر و اطفاء به موقع آتش بستگی دارد. با تشخیص علائم آتش سوزی یا افزایش دما، سیستم آلارم ها را برای هشدار به پرسنل فعال و اقدامات سرکوب را آغاز می کند. از آنجایی که مخازن سوخت حجم و مساحت زیادی از محیط‌های صنعتی را در بر می‌گیرند و بروز حریق در این گونه تجهیزات بسیار گسترده و وسیع بوده شاید نتوان با انواع وسایل ساده اطفاء حریق عملیات خاموش کردن آتش را انجام داد.

در چنین شرایطی اولویت اصلی نصب سیستم‌های اعلام حریق در نمونه‌های مختلف است. بعد از آن عوامل انسانی و آتش‌نشانان با داشتن ماشین آلات عظیم همچنین آبپاش‌های پرقدرت می‌توانند پیش از گسترش آتش عملیات اطفاء را انجام دهند. معمولا مرحله اول عملکردی این قطعات و سیستم‌های اطفاء حریق از طریق فعال سازی زنگ هشدار آغاز می‌شود. سپس با استقرار عناصر مختلف که دربرگیرنده انواع مواد شیمیایی و فوم ها برای خاموش کردن آتش هستند می توان با ایمنی بالا مانع گسترش آتش شد. بعد از آنکه بخش زیادی از عوامل آتش در محیط حذف شدند مرحله ارزیابی پس از آتش‌سوزی اهمیت پیدا می‌کند. این کار باعث می‌شود تا خطر آتش‌سوزی مجدد مرتفع شود.

اثربخشی و اهمیت این سیستم‌ها در محیط‌های پرریسک

اثربخشی سیستم اطفاء حریق نیروگاه و مخازن نفتی در توانایی آنها در تشخیص سریع، مهار و خاموش کردن آتش است که در نتیجه آسیب را به حداقل می رساند، از تشدید آن جلوگیری می کند و از جان و دارایی ها محافظت می کند. این سیستم ها به چند دلیل از اهمیت بالایی برخوردار هستند:

1. کاهش خطر: سیستم‌های اطفاء حریق مخازن نفت با تمرکز بر روی ریسک های آتش‌سوزی، خطر حریق و انفجارهای فاجعه‌بار را کاهش می‌دهند، ایمنی محل کار را افزایش و احتمال وقوع حوادث را کاهش می‌دهند.
2. حفاظت از محیط کار: تاسیسات صنعتی بودجه قابل توجهی را در زیرساخت های ذخیره سازی نفت سرمایه گذاری می کنند. سیستم های اطفاء حریق به محافظت از این تجهیزات در برابر آسیب یا تخریب و حفظ تداوم عملیات کمک می کند.
3. حفاظت از محیط زیست: آتش سوزی های نفتی نه تنها جان و دارایی انسان را به خطر می اندازد، بلکه می تواند از طریق آلودگی محیط، آلودگی منابع آب و انتشار هوا، آسیب های زیست محیطی را نیز به همراه داشته باشد. سرکوب سریع اثرات زیست محیطی را به حداقل می رساند و تلاش های بازیابی سریعتر را تسهیل می کند.
4. بهره‌وری کاری بیشتر: محیط های صنعتی برنامه‌ریزی‌های دقیقی در فرایند تولید، پردازش و آماده‌سازی مواد و عناصر مختلف دارند. بنابراین باید بتوانند بهره‌وری را همواره در یک حد بیشینه قرار دهند. بروز حریق می تواند سبب مختل شدن فعالیت‌های صنعتی شود. بنابراین با نصب سیستم اطفاء حریق مخازن نفتی می توان علاوه بر کاهش خسارات میزان بهره‌وری را نیز افزایش داد.

3 روش سیستم اطفا حریق مخازن سوخت برای خاموش کردن آتش

آتش‌سوزی در مخازن ذخیره‌سازی سوخت یک چالش بزرگ برای اپراتورهای مخزن و آتش‌نشانان است. این مشکل با استفاده از سیستم اطفا حریق مخازن سوخت قابل حل است. این سیستم‌ها ویژگی‌های خاصی دارند که آن‌ها را از سایر سیستم‌های اطفا حریق متمایز می‌کند.

اهمیت سیستم اطفا حریق در مخازن سوخت

در گذشته، آتش‌سوزی در مخازن سوخت طبیعی بود، چرا که سوخت‌هایی مانند گاز و نفت خود عامل ایجاد آتش بودند. با پیشرفت صنایع و افزایش اهمیت ایمنی، سیستم‌های پیشگیری از حریق با رعایت استانداردها طراحی شدند تا احتمال وقوع آتش‌سوزی به حداقل برسد. شرکت سد حریق ناجی یکی از شرکت‌های پیشرو در طراحی سیستم‌های ضد حریق برای مخازن سوخت است.

انواع سیستم‌های اطفا حریق مخازن سوخت

این سیستم‌ها نه‌تنها از اموال و جان افراد محافظت می‌کنند، بلکه در صورت وقوع آتش‌سوزی، خسارات را به حداقل می‌رسانند. سیستم‌های امروزی از مواد شیمیایی پاک‌کننده، سیستم‌های آب‌پاشی، گازهای بی‌اثر و سیستم CO2 بهره می‌برند. این سیستم‌ها نه تنها سریع واکنش می‌دهند، بلکه برای محیط زیست و کاربران نیز ایمن هستند.

انواع مخازن ذخیره‌سازی نفت

در ادامه، به بررسی انواع مخازن ذخیره‌سازی نفت می‌پردازیم:

1. مخازن ذخیره‌سازی روباز: این مخازن بدون سقف هستند و برای نگهداری موادی که فرار یا اشتعال‌زا نیستند، مناسب می‌باشند. استفاده از سیستم اطفا حریق مخازن سوخت برای این نوع مخازن ضروری است.
2. مخازن با سقف ثابت: این مخازن برای موادی با فشار بخار کم یا اشتعال‌زا استفاده می‌شوند. کف این مخازن صاف و سقف آن‌ها گنبدی است. برای حفاظت بیشتر، می‌توان از کپسول‌های آتش‌نشانی با کیفیت استفاده کرد.
3. مخازن با سقف شناور: این مخازن دارای دیواره‌های استوانه‌ای با سقف و کف شناور هستند. این نوع مخازن به دو شکل ساخته می‌شوند: مخازن بدون سقف ثابت و مخازن با سقف ثابت. برای این مخازن، سیستم‌های خنک‌سازی ضروری است.

روش‌های اطفا حریق در مخازن سوخت

در ادامه به روش‌های مختلف اطفا حریق مخازن سوخت می‌پردازیم:

1. خنک کردن مخازن: برای هر مخزن سوخت، یک سیستم خنک‌کننده که آب را اسپری می‌کند، طراحی می‌شود. در صورت آتش‌سوزی، آب با نرخ 10 لیتر در هر دقیقه به ازای هر متر مربع از سطح مخزن اسپری می‌شود.
2. سیستم اطفا حریق آب و فوم: این سیستم برای مخازن حاوی سوخت‌های اشتعال‌زا و غیرقابل مهار استفاده می‌شود. ترکیب فوم، هوا و آب به خاموش کردن حریق‌های بزرگ کمک می‌کند.
3. خفه کردن یا قطع اکسیژن: آتش‌سوزی‌های ناشی از سوختن مایعات در دسته حریق طبقه B قرار می‌گیرند. این نوع آتش‌سوزی‌ها خاکستری به جا نمی‌گذارند و با قطع اکسیژن می‌توان آن‌ها را خاموش کرد.

مناسب‌ترین روش اطفا حریق مخازن سوخت

مناسب‌ترین روش برای خاموش کردن آتش ناشی از مایعات اشتعال‌زا، خفه کردن یا قطع اکسیژن است. در این روش از کپسول‌های آتش‌نشانی پودر و گاز، کف، شن و ماسه استفاده می‌شود. شرکت سد حریق ناجی بهترین خدمات و ابزارآلات را برای ایجاد یک سیستم اطفا حریق کارآمد ارائه می‌دهد.

جمع‌بندی

سیستم‌های اطفا حریق مخازن سوخت نقش اساسی در حفظ ایمنی، محیط زیست و منابع ارزشمند دارند. نصب و نگهداری صحیح این سیستم‌ها برای جلوگیری از وقوع حوادث و حفظ منابع ضروری است.

سوالات متداول

1. چه عواملی می‌توانند منجر به حریق در مخازن سوخت شوند؟
   • عواملی مانند نشت گاز، تراکم بالای سوخت، تماس با منابع حرارتی، یا عوامل انسانی می‌توانند باعث حریق شوند.
2. چگونه یک سیستم اطفا حریق در مخزن سوخت عمل می‌کند؟
   • این سیستم‌ها با استفاده از مواد خاموش‌کننده مانند آب، گاز یا پودرها، یا اجزای خاص مانند اسپرینکلرها، آتش را خنک و خاموش می‌کنند.

روش‌های اطفا حریق مخازن نفتی

مخازن نفتی به دلیل وجود مواد اشتعال‌زا و حساس، در صورت بروز حریق نیاز به روش‌های تخصصی برای اطفا دارند. در ادامه به بررسی مراحل و روش‌های اطفا حریق در مخازن نفتی پرداخته می‌شود:

1. خنک کردن سطح مخزن

در صورت وقوع حریق، اولین اقدام خنک کردن سطح جداره مخزن است. این کار باعث جلوگیری از تغییر شکل لبه‌های مخزن و جاری شدن محتویات آن به محیط اطراف می‌شود.

2. تخلیه محتویات داخل مخزن

اگر امکان دارد، محتویات داخل مخزن را تخلیه کنید تا میزان سوخت قابل اشتعال کاهش یابد و اطفا حریق سریع‌تر صورت گیرد.

3. اطفا حریق محوطه اطراف مخازن

در صورتی که حریق به محوطه اطراف مخازن سرایت کرده باشد، باید به سرعت اقدام به خاموش کردن آتش در آن مناطق کنید. استفاده از فوم در این مرحله بسیار مؤثر است.

4. استفاده از فوم برای اطفا حریق مخازن

استفاده از فوم به میزان کافی برای خاموش کردن حریق سوخت درون مخازن بسیار حیاتی است. این روش به دلیل ایجاد یک لایه محافظ روی سوخت، از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری می‌کند و در نتیجه حریق را خفه می‌کند.

خنک کردن مخزن (Cooling)

تمامی مخازن حاوی مایعات قابل اشتعال به سیستم خنک‌کننده آب مجهز هستند. این سیستم از رینگ‌های لوله آب تشکیل شده که در فواصل مناسب، نازل‌های آب‌پاش بر روی آن نصب شده است. در صورت بروز حریق، باید برای هر متر مربع از سطح مخزن، 10 لیتر آب در هر دقیقه به صورت اسپری استفاده شود.

برای جلوگیری از تغییر شکل لبه فوقانی مخزن در اثر حرارت، باید بالاترین قسمت جداره مخزن و نزدیک به لبه فوقانی آن خنک شود. همچنین، باید از ورود آب به داخل مخزن جلوگیری شود. مخازن مجاور حریق نیز باید به نسبت فاصله‌شان از مرکز مخزن دچار حریق، خنک شوند.

محاسبه میزان آب مورد نیاز برای خنک کردن مخازن

برای مخازنی که دچار حریق شده‌اند، باید 10 لیتر آب در هر دقیقه برای هر متر مربع از سطح مخزن استفاده شود. مخازنی که در محوطه دایره شکل به مرکز مخزن دچار حریق و شعاع T قرار دارند، به 3 لیتر آب در هر دقیقه برای هر متر مربع نیاز دارند. اگر مخزن خارج از این محوطه قرار دارد، 1 لیتر آب در هر دقیقه برای هر متر مربع کافی است.

فرماندهی عملیات اطفا حریق باید از میزان ذخیره آب و فشار شبکه آب آتش‌نشانی مطلع باشد تا بتواند مصرف آب را به‌درستی مدیریت کند. همچنین، پساب‌های ناشی از عملیات اطفا حریق می‌تواند مشکل‌ساز باشد، به‌ویژه اگر حاوی مواد نفتی و قابل اشتعال باشد. در این مواقع، استفاده از پمپ‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی (وکیوم لاری) و بازیافت پساب برای خنک کردن، می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد.

طراحی سیستم کولینگ

1. مخازن استوانه‌ای با قطر کوچک

برای مخازن با قطر کوچک، معمولاً سیستم رینگ اسپری آب و آب‌افشان روی سقف نصب نمی‌شود. در عوض، از چند مانیتور آب با قابلیت فوگ و جت شدن در فاصله مناسب از مخازن استفاده می‌شود.

2. مخازن استوانه‌ای با قطر متوسط

برای این نوع مخازن، یک رینگ اسپری آب در لبه فوقانی جداره استفاده می‌شود. همچنین، از یک انشعاب برای سیستم آب‌افشان روی سقف نیز بهره‌گیری می‌شود تا کولینگ مخزن به‌صورت همزمان صورت گیرد.

3. مخازن استوانه‌ای بزرگ

در مخازن بزرگ، سیستم کولینگ اسپری آب جداره و سقف به‌صورت مجزا نصب می‌شود تا امکان عملکرد جداگانه داشته باشد. در برخی موارد، برای کولینگ جداره از دو یا سه مسیر مختلف استفاده می‌شود تا کنترل بیشتری بر میزان آبدهی و خنک شدن نقاط مختلف مخزن داشته باشیم.

1. تخلیه مواد درون مخزن

کاهش سوخت داخل مخزن، از مهم‌ترین اقدامات در اطفا حریق است. این کار باعث کاهش دما و تبخیر سوخت می‌شود، که در نهایت اطفا حریق را تسهیل می‌کند. تخلیه سریع مواد از مخزن، به‌ویژه در مراحل ابتدایی حریق، می‌تواند از گسترش آتش و افزایش خسارت جلوگیری کند.

2. اطفا حریق محوطه اطراف مخازن (BUND)

در صورت بروز حریق یا نشت مواد قابل اشتعال در اطراف مخزن، باید سریعاً محل را با فوم پوشش دهید و لوله‌ها و اتصالات موجود را با اسپری آب خنک کنید. استفاده از فوم AFFF برای این منظور، به دلیل گسترش سریع در سطح دو بعدی، مناسب‌تر از فوم‌های پروتئین است.

در صورت بروز حریق در فلنج لوله‌های تحت فشار، از پودر خشک شیمیایی یا اسپری آب برای اطفا استفاده کنید. فاصله مناسب آتش‌نشانان از مخزن و استفاده از مانیتورهای ثابت برای کاهش ریسک نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

3. اطفاء حریق مخزن با فوم

اکثر مخازن حاوی مایعات قابل اشتعال، بر اساس استاندارد NFPA، به سیستم ثابت فوم مجهز هستند. این سیستم شامل خطوط لوله و فوم چمبر است که وظیفه انتقال محلول آب و فوم به داخل مخزن را دارد. محلول فوم و آب قبل از ورود به مخزن با هوا مخلوط می‌شود و به‌آرامی بر روی سطح مایع داخل مخزن پخش می‌شود.

نتیجه‌گیری

اطفا حریق مخازن نفتی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از تجهیزات و روش‌های مناسب است. خنک کردن مخازن، تخلیه محتویات، و استفاده از فوم برای کنترل حریق، از جمله روش‌های موثر برای مقابله با حریق در مخازن نفتی محسوب می‌شوند. حفظ ایمنی و جلوگیری از گسترش آتش به مخازن مجاور و محیط اطراف، از مهم‌ترین اهداف در عملیات اطفا حریق است.

شرکت بهسازان سرای مهرآهنگ؛ ارائه بهترین خدمات فروش و نصب

در شرکت بهسازان سرای مهرآهنگ طیف گسترده‌ای از انواع قطعات و تجهیزات اطفاء حریق و اعلام حریق و همچنین محصولات مرتبط دیگر مانند جعبه‌ آتش نشانی به صورت آنلاین و در بستر سایت اینترنتی به فروش می‌رسند. در کنار این‌ها ما خدمات نصب و اجرا را نیز به مشتریان ارائه می‌دهیم تا فرایند نصب و اتصال استاندارد و صحیح نیز بر اساس معماری‌ سازه تکمیل شود. برای دریافت مشاوره تخصصی کارشناسان ما آماده پاسخگوی به سوالات شما هستند.