سیستم اعلام حریق چیست؟ چگونه کار میکند؟ کجا و تحت کدام استاندارد ها نصب میشود؟

سیستم اعلام حریق

سیستم اعلا حریق

• چیست
•  چگونه کار میکند
• کجا و تحت کدام استاندارد ها نصب میشود

غرفه تجهیزات اعلام حریق گلوبال فایر نمایشگاه اینترسک دبی 2017

محل نصب دتکتورهای حرارتی :

•  دایره ای به شعاع 5.3 متر در محلهایی  با ریسک بالا مانند آشپزخانه .
• دایره ای به شعاع 6.5 متر در محلهایی با ریسک کمتر مانند پارکینگ .
• فاصله دو دتکتور حرارتی 7.5 متر تا 10.6 متر بر حسب مکان و آرایش نصب .

محل نصب شستی اعلام حریق :

• شستی اعلام حریق در حالت معمولی در ارتفاع نصب 120 تا  140 cm
• تابلو اعلام حریق در ارتفاع  170 cm از کف نصب شوند.
• فاصله شستی ها در راهروهای پهن و کم تردد بین 30 تا 45 متر .
• فاصله شستی ها در راهروهای پر تردد و باریک و پله بین 15 تا 25 متر.
• در کنار هر درب یا راه پله خروجی ( در هنگام تخلیه ساختمان ) یک شستی نصب شود.
• استفاده از شستی در محلهای فرار و خروج و ابتدای راه پله .

  سیستم اعلام حریق آدرس پذیر :

• برای مجتمع های مسکونی و سوله های صنعتی بزرگ ، استفاده از سیستم آدرس پذیر الزامی است.
• در صورت روكار بودن سيم كشي سيستم اعلام حريق بايد از لوله فلزي استفاده نمود و از كاربرد داكت هاي پلاستيكي اجتناب گردد.
• کابل کشی در سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر به صورت لوپ و کابل شیلد دار است
• کنترل پنل های سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر دارای قابلیت برنامه ریزی بر اساس سناریو حریق مورد نظر هستند

در طراحی سیستم های اعلام حریق تجهیزاتی برای کار انتخاب می شوند که به طور مشخص برای دست یابی به اهداف پروژه تولید شده باشند و همچنین انتظار می رود تا روش های نصب به صورت استاندارد در مرحله طراحی مشخص شوند.

ضوابط ملی برای نصب سیستم های اعلام حریق در کشور های مختلف مراجع متفاوتی دارد .مثلا این ظوابط در آمریکا توسط انجمن ملی حفاظت در برابر آتش ارائه شده است . این دستور العمل به طور گسترده مقبول است و مورد استفاده قرار می گیرد.

• در ایالات متحده آمریکا : NFPA
• کانادا: ULC
•  بریتانیا : BS 5839 است
• اروپا : EN 54

دستورالعمل های فوق دستور العمل های جامعی برای نصب سیستم های اعلام حریق میباشد. این دستور العمل ها در ایران بصورت گسترده مورد قبول و استفاده میباشند .

اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA 72 :

1 – مساحت هر زون 2000 متر مربع می باشد .

2 – حداکثر طول زون 3000 متر می باشد .

3 – حداکثر تعداد المان های هر زون ( شامل شستی ، دتکتور و … ) 24 المان است و بهتر است حداکثر 20 عدد منظور گردد .

4 – هر طبقه مسکونی می تواند بر روی یک زون قرار گیرد .

5 – پیشنهاد می شود شستی اعلام حریق راهرو طبقات بر یک زون مجزا قرار گیرد .

6 – در جاهائی که دارای ولتاژ القائی است ( اتاق ترانس ، سوئیچ و … ) میبایست از سیم روکشدار استفاده گردد .

7 – سیم باید در لوله مستقل و مجزا باشد .

8 – چنانچه سقف و کف کاذب دارای ارتفاع بیش از 80 سانتیمتر باشند ، نیاز به دتکتور دارند .

9 – اگر فاصله پارتیشن نصب شده تا سقف کمتر از 30 سانتیمتر باشد ، باید برای آن دتکتور مجزا در نظر گرفته شود .

فضای سقف ها :

10 – اگر ارتفاع گچبری سقف بیش از 50 سانتیمتر باشد لازم است دتکتور مجزا برای هر فضا مدنظر قرار داده شود .

11 – کلیه انبارها می بایست دارای دتکتور باشند :

• در صورتی که انبار در واحد مسکونی باشد ، لازم است یک دتکتور حرارتی برای آن در نظر گرفت.
• برای انبارهای موجود در پارکینگ اگر بصورت ردیفی باشد در فاصله 50 سانتیمتر از انبارها و در فاصله حداکثر 8 متر از هم نصب می شوند
• اگر انبارها بصورت مجموعه ای باشد یک دتکتور در مسیر ورودی به آنها نصب می شود .

12 – در مجاورت تابلو کنتورهای برق یک دتکتور دودی نصب می شود .

13 – هر موتورخانه و چاهک آسانسور میبایست دارای یک زون مجزا از دتکتور های دودی باشد ( استفاده از ردیاب مکنده دودی Smoke Aspretion System پیشنهاد می شود ) .

14 – در سوله های صنعتی و ساختمانهای دارای رایزر برق ، لازم است لازم است از دتکتور مکنده دودی و یا ردیاب حرارتی کابل ( Linear Heat Detector ) استفاده شود .

15 – حداکثر سطح پوشش دتکتور دودی 100متر مربع و برای دتکتور حرارتی 60 متر مربع می باشد .

16 – حداکثر ارتفاع نصب دتکتور دودی 12 متر و برای دتکتور حرارتی 8 متر می باشد .

برد دتکتور ها :

الف – دتکتورهای دودی : دایره ای به شعاع 6.5 متر ، فاصله دتکتور دودی 10.6 متر تا 15 متر بر حسب مکان و آرایش نصب ب – دتکتورهای حرارتی : دایره ای به شعاع 5.3 متر در محلهایی با ریسک بالا مانند آشپزخانه ، دایره ای به شعاع 6.5 متر در محلهایی با ریسک کمتر مانند پارکینگ ، فاصله دو دتکتور حرارتی 7.5 متر تا 10.6 متر بر حسب مکان و آرایش نصب

18 – استفاده از دتکتور های دوکاناله در هتل ها و ساختمانهای مسکونی خوب ولی برای مکانهای صنعتی لازم است از دتکتور مجزا استفاده نمود .

19 – محل نصب ددکتور دودی نباید در مجاورت یا نزدیک جریان هوا باشد ( دور از پنجره ، درب و فضای باز پارکینگ ) .

20 – حداقل فاصله دتکتور تا دیوار و یا پارتیشن 50 سانتیمتر و حداکثر 7 متر برای دتکتور دودی و 5.5 متر برای دتکتور حرارتی می باشد .

21 – بهترین مکان نصب تابلوی اعلام حریق در نگهبانی ، سرایداری و اتاق اطلاعات و یا در نزدیکی ورودی ساختمان می باشد به نحوی که مورد رویت عموم و خصوصا مامور آتش نشانی باشد .

22 – در فضای سوله ، حداکثر فاصله پیمایشی که فرد جهت رسیدن به شستی طی می کند نباید بیشتر از 20 متر باشد .

23 – در سقف های شیبدار لازم است دتکتورها در ارتفاع 50 سانتی متر پائین تر از مرتفع ترین نقطه سقف نصب شوند .

شستی اعلام حریق :

شستی اعلام حریق در حالت معمولی در ارتفاع 120 تا 140 سانتیمتر و تابلو اعلام حریق در ارتفاع 170 سانتیمتر از کف نصب شوند . فاصله شستی ها در راهرو های پهن و کم تردد بین 30 تا 45 متر . فاصله شستی ها در راهروهای پرتردد و باریک و پله بین 15 تا 25 متر . در کنار هر درب یا راه پله خروجی ( در هنگام تخلیه ساختمان ) یک شستی نصب شود . استفاده از شستی در محلهای فرار و خروج و ابتدای راه پله .

25 – برای مجتمع های مسکونی و سوله های بزرگ ، استفاده از سیستم آدرس پذیر الزامی است .

26 – حداکثر طول لوپ 3 کیلومتر و دارای حداکثر 128 المان می باشد .

29 – در هر ناحیه ( zone ) حداکثر تعداد 24 عدد انواع سنسور در نظر گرفته شود .

30 – کابل ارتباطی سنسورها از نوع ( JY-ST-Y ) و با ضخامت 8 دهم میلیمتر انتخاب گردد . از کابل با سیم مقطع 1.5 میلیمتر برای آژیرها و شستی ها می توان استفاده نمود .

31 – در مجتمع های تجاری ، مسکونی نیازی به ارتباط خاصی بین سیستمهای کنترل اعلام حریق واحدهای تجاری و مسکونی نیست و فقط آژیرهایی در فضای بیرون در نظر گرفته شود .

32 – واحدهای تجاری هر کدام دارای یک سیستم اعلام حریق مستقل باشند و در پاساژها از یک سیستم اعلام حریق مرکزی استفاده شود .

33 – در انتهای مسیر آژیرها مقاومت پایان خط در نظر گرفته شود .

EN 54  چیست :

EN 54 استانداردی اجباری برای تشخیص آتش و سیستم های اعلام حریق در اتحادیه اروپا به شمار می رود که هدفش ایجاد استاندارد های فنی هماهنگ می باشد به طوری که با کمک این استاندارد ها بتوان محصولات مرتبط با این زمینه را سنجید و گواهی کرد. این کار از طریق مرجعی دارای صلاحیت به نام

NANDO یا ناندو  : New Approach Notified and Designated Organisations  که پس از بررسی محصول تایید شده کد CPR دریافت میکنند .آزمایشگاه های متعددی در اروپا دارای مجوز تست محصولات اعلام حریق هستند که هر آزمایشگاه دارای یک کد مخصوص است که این کد ابتدای شماره هایی که برای تایید محصولات مختلف صادر میکند درج میگردد که به آن  Notified Body یا NB میگوییم .

برای مثال آزمایشگاه Certif یک آزمایشگاه بسیار پیشرفته در برای تست تجهیزات اعلام حریق در کشور پرتغال است . NB آزمایشگاه سرتیف در اتحادیه اروپا 1328 است که این کد ابتدای همه کد های استاندارد ارائه شده می آید .

CERTIF – Associação para a Certificação is a Portuguese certification body, with the status of non-profit and private association, having 26 members, including business associations and laboratories representing various sectors, and among them are elected the governing bodies of the Association.

Headquarters:
Rua José Afonso, 9-E
2810-237 Almada
Phone 212 586 940
Fax 212 586 959
e-mail: mail@certif.pt

یکی دیگر از آزمایشگاه های بسیار معروف در مورد تست تجهیزات اعلام حریق آزمایشگاه LPCB است

LPCB چیست ؟

موسسه تحقیقات ساختمان (BRE- (Building Research Establishment با سابقه ۹۰ سال در انگلستان دارای دو واحد اصلی به نام‌هایBRE Group و BRE Global است که هر یک به تنهایی وظیفه تحقیقات، تست و صدور تأییدیه‌ها در زمینه ایمنی ساختمان‌ها را برعهده دارند.LPCB ال پی سی بی ( Loss Prevention Certificate Board ) یک مارک تایید شده توسط BRE Global ویژه محصولات صنعت ایمنی از حریق است و طبق خط‌ مشی اصلی BRE Global ، مأموریت این سازمان حفاظت از انسان، اموال و محیط زیست بیان شده است. همچنین LPCB لیستی از محصولات و شرکت‌هایی که در زمینه آتش‌نشانی و ایمنی موردتأیید هستند را در کتابی مرجع، با عنوان کتاب قرمز منتشر می‌کند. در این مرجع حداقل الزامات موردتأیید این موسسه آورده است که برای مشخص‌کننده‌ها ( Specifiers) قانون‌گذاران ( Regulators ) طراحان ( Designers ) و مصرف‌کنندگان ( End Users ) صنایع آتش‌نشانی و ایمنی کاربرد دارد.

این کتاب :

شامل دو جلد است که در جلد ۱ ، انواع خدمات و محصولات کشف، اعلام و اطفای حریق به روش فعال ( Active ) و همچنین لیست شرکت‌های دارای گواهینامه، ثبت گردیده و در جلد ۲ ، انواع سیستم‌های ایمنی، حفاظتی، مدیریتی و محصولات ساختمانی که با روش غیرفعال ( Passive ) از بروز حریق پیشگیری می‌کنند، به انضمام اطلاعات زیست‌محیطی در بخش‌های مستقل معرفی می‌شوند. تأییدیه LPCB در واقع پروسه انطباق و ارزیابی اصول و مبانی‌ای‌ است که توسط سازمانی مستقل از تولیدکننده یا مصرف‌کننده تعریف می‌شود، است. الزامات و آئین‌نامه‌هایی که توسط LPCB تعیین و براساس آن گواهینامه صادر می‌شود، اطمینان خاطری است برای مصرف‌کنندگان محصولاتی که جان و مالشان به‌شدت، متأثر از صحت عملکرد آنهاست. ( حتی در برخی نقاط دنیا، تأییدیه‌ها و آئین‌نامه‌های LPCB ، به‌عنوان آیین‌نامه‌ اجباری تلقی می‌شود )

برای آشنایی بیشتر با آزمایشگاه LPCB از این مقاله استفاده نمایید 

کارخانه های تولید کننده محصولات اعلام حریق در اروپا موظف هستند استاندارد های مرتبط با حفاظت در برابر آتشی را که در EN 54 ذکر شده رعایت کند ( تا بتواند علامت گواهینامه CE را بر روی خود داشته باشد) به همین ترتیب تنها دستگاه هایی که دارای این گواهی نامه باشند می توانند در کشور های مختلف اتحادیه اروپا تحویل داده شده و در آن جا نصب شوند. از این استاندارد به طور گسترده در سراسر جهان استفاده می شود.

برای دریافت NB Number مربوط به کارخانه های مختلف در اتحادیه اروپا میتوانید از این لینک استفاده نمایید 

اجزا سیستم اعلام حریق آدرس پذیر :

کنترل پنل اعلام حریق (FACP)

کنترل پنل اعلام حریق (FACP)  در واقع مرکز سیستم به شمار می رود :

•  ورودی ها و یکپارچگی سیستم نظارت می کند
• خروجی ها را کنترل می کند
•  اطلاعات را منتقل می کند.

منبع تغذیه اصلی و منبع تغذیه پشتیبان سیستم اعلام حریق :

منبع تغذیه اصلی در سیستم های اعلام حریق یک منبع تغذیه 220 ولتی است که بر اساس فرمول زیر نوع باطری جهت پشتیبان سیستم در زمان قطع برق انتخاب میگردد. باتری ها می توانند یا در درون قسمت پایین کنترل پنل و یا بیرون از آن در جعبه باتری در کنار پنل قرار بگیرند.

محاسبه زمان مورد نیاز یو پی اس اعلام حریق و باتری جهت سیستم اعلام و اطفا حریق

با توجه به استاندارد NFPA 72 سال ۲۰۱۶ (NFPA 72 Edition 2016) در بخش ۱۰٫۶٫۷٫۲٫۱٫۲ زمان مورد نیاز جهت روشن بودن سیستم اعلام حریق در هنگام قطع منبع تغذیه اصلی در سیستم اعلام و اطفا حریق به مدت ۲۴ ساعت در حالت کارکرد نرمال و ۱۵ دقیقه در حالت آلارم یا فول لود می باشد.

یکی از مهمترین دغدغه های مربوط به انتخاب یو پی اس مربوط به محاسبات مربوط به زمان و باتری آن می باشد. برای انتخاب یو پی اس مناسب ابتدا بايد توان تجهیزات موجود محاسبه گردد . با توجه به توان محاسبه شده ، بهتر است یو پی اس ای با توان بالاتر انتخاب گردد

تجهیزات تشخیص حریق :

تجهیزات  اطلاع رسانی سیستم اعلام حریق :

همانطور که قبلا هم گفته شد تجهیزات اطلاع رسانی توسط کنترل پنل تغذیه میشوند و افراد نزدیک به محل را از حریق مطلع میسازند و بعضا به سمت درب های خروج اضطراری هدایت میکنند .

تجهیزات جانبی متصل شده به سیستم اعلام حریق 

• این تجهیزات در سیستم های آدرس پذیر توسط یک ماژول ورودی خروجی و در سیستم های کانونشنال بر روی رله فایر کنترل پنل نصب میشوند .
• این ارتباط به سیستم اعلام حریق اجازه می دهد تا تجهیزاتی از ساختمان را کنترل کند،
•                 درب های خروج ساختمان را باز کند
•                 سیستم های تهویه هوا را خاموش کند
•                 و یا فن فشار مثبت را روشن نماید
•                 تابلو های خروج اضطراری را روشن کند
•                 و یا شیر های گاز را ببندد .

تجهیزاتی  که به صورت دستی فعال می شوند (شستی اعلام حریق)

اعلام دستی از طریق شستی :

• در این روش به فواصل مختلف کلید های مخصوص Push Button  که دارای درپوش شیشه ای می باشند ، نصب میگردد
• پس از شکستن شیشه بطور خودکار یا توسط فشار دادن شستی آن ، آژیرهای اعلام حریق بصدا در می آید
• این موضوع مجدد یاد آوری میشود که در سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر امکان غیر فعال کردن یک شستی خاص وجود دارد
• در سیستم های اعلام حریق متعارف فقط امکان غیر فعال کردن یک زون به صورت کامل وجود دارد .البته این قابلیت در تمام برند ها وجود ندارد .