بک درفت چیست؟

این پدیده به نام “فلش‌اور” یا “Backdraft” شناخته می‌شود. فلش‌اور در شرایطی رخ می‌دهد که در یک محیط بسته، آتش‌سوزی در حال سوختن ناقص است. در چنین وضعیتی، میزان اکسیژن محیط به دلیل بسته بودن فضا (مثل درها و پنجره‌ها) کاهش می‌یابد، و مواد قابل اشتعال موجود در فضا به علت حرارت زیاد شروع به بخار شدن می‌کنند اما نمی‌سوزند، چون اکسیژن کافی وجود ندارد.

فرآیند رخداد فلش‌اور

در محیطی که میزان اکسیژن کاهش یافته و مواد سوختی بخار شده‌اند، هنگامی که ناگهان اکسیژن تازه وارد فضا شود (مثلاً با باز شدن در یا پنجره)، این اکسیژن به ترکیبات قابل اشتعال افزوده می‌شود و محیط به حالت انفجاری درمی‌آید. این انفجار به دلیل ترکیب بخارات داغ سوختی و اکسیژن تازه وارد شده اتفاق می‌افتد و باعث ایجاد یک انفجار مهیب می‌شود که گاهی آتش‌نشان‌ها را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد.

ویژگی‌های Backdraft یا فلش‌اور

• محیط بسته و کاهش اکسیژن: سوختن ناقص ناشی از کاهش اکسیژن باعث می‌شود که محیط با بخارات داغ سوخت اشباع شود.
• دمای بالا: محیط بسته به دمای بسیار بالایی می‌رسد، ولی چون اکسیژن کافی وجود ندارد، شعله‌های قابل مشاهده ایجاد نمی‌شوند.
• وارد شدن ناگهانی اکسیژن: با ورود ناگهانی اکسیژن، سوخت و بخارات داغ به‌طور ناگهانی با اکسیژن ترکیب شده و منجر به انفجار می‌شود.

نکات ایمنی برای جلوگیری از فلش‌اور

• باز کردن محتاطانه درب‌ها و پنجره‌ها در آتش‌سوزی‌ها: آتش‌نشانان معمولاً از ابزارهای خاصی برای بررسی وضعیت و تهویه محیط قبل از ورود استفاده می‌کنند.
• تشخیص نشانه‌های فلش‌اور: مانند دود غلیظ، بوی خاص، و دمای بالای در و پنجره‌ها، که نشان از احتمال وقوع انفجار دارد.
• ایجاد تهویه کنترل‌شده: در هنگام ورود به محیط بسته، باید اکسیژن به‌تدریج وارد محیط شود و فضای بسته تهویه گردد.

پدیده Backdraft یکی از خطرات جدی در عملیات آتش‌نشانی است که با آموزش و تجهیزات مناسب می‌توان آن را کنترل کرد و از خطرات ناشی از آن پیشگیری نمود.

بک‌درافت یا انفجار دود یک پدیده خطرناک در آتش‌سوزی است که در آن گازهای داغ و فاقد اکسیژن به طور ناگهانی با ورود اکسیژن به محیط بسته شعله‌ور می‌شوند. این اتفاق معمولاً هنگام باز شدن یا شکستن پنجره یا در یک فضای محصور رخ می‌دهد. بک‌درافت‌ها معمولاً به صورت انفجار دود و یا شعله از دهانه ساختمان دیده می‌شوند و برای آتش‌نشان‌ها تهدیدی جدی محسوب می‌شوند.

حتی ممکن است در اثر کمبود اکسیژن شعله آتش خاموش شده و کند سوزی ادامه پیدا نماید و مواد نیم سوز می تواند محیط را به طور خطرناکی با بخارات و گازهای قابل اشتعال پرکند و با رسیدن هوای کافی ( مثلاً به واسطه باز شدن یک درب )، بخارات و گازهای قابل اشتعال داغ دچار آتش سوزی ناگهانی و یا حتی انفجار می شوند. گاهی اوقات یک گوی آتشین از محل ورود هوا به اتاق به بیرون می آید و این به ویژه برای مأموران آتش نشانی که اتاقها را برای نجات بازماندگان مورد بازرسی قرار می دهند بسیار خطرناک است. از این رو باید قبل از ورود به اتاق های بسته، آنها را به شکل کنترل شده ای تهویه نمود.

يا به بياني ديگر:

فراورده‌هاي ناشي از احتراق عمدتاً قابل اشتعال مي‌باشند و مي‌تواند براي پرسنلي كه در آن نزديكي مشغولند خطرناك باشد. آتش سوزي در محل فاقد اكسيژن به مراتب خطرناكتر است چون كه پس از شروع آتش سوزي اكسيژن موجود به اتمام رسيده و ديگر جايگزيني هوا صورت نمي‌گيرد در اين لحظات كه نياز به اكسيژن زياد مي‌باشد، مقدار مواد سوختني كه براي سوختن انتظار مي‌كشند خيلي زياد است و ضمن اينكه در اين موقع حرارت زيادي نيز توليد شده و تنها چيزي كه لازم دارد همه چيز را به نابودي بكشد اكسيژن است در حال حاضر خود ساختمان نيز مانعي براي رسيدن اكسيژن محسوب مي‌شود. بنابراين ساختمان به عنوان يك عامل بالقوه‌اي كه حالت دمنده دارد، آمادگي بك درافت را پيدا مي‌كند در اين هنگام قبل از انجام عمل تهويه امكان خاموش كردن حريق وجود ندارد.

شرايط بك درافت لحظاتي نفس گير و كشنده را در عمليات اطفاء حريق بوجود مي‌آورد. بك درافت (Backdraft) ممكن است در يك لحظه رخ دهد و هرگونه اشتباه كه باعث بك درافت گردد غير قابل بخشش است و هر كس را كه در آن محدوده باشد را مي‌تواند بطور جدي مجروح كرده و صدمات زيادي به او وارد كند. تهويه صحيح باعث مي‌شود تا فشار موجود در داخل آزاد شود و راهي براي خروج گازهاي قابل انفجار به بيرون فراهم شود. ايجاد تهويه زود هنگام كاري بعنوان «كنترل كننده انفجار» محسوس مي‌شود و احتمال روبرو شدن با بك درافت (Backdraft) را كاهش مي‌دهد.

امكان بك درافت يا انفجار دود در اماكني كه مواد مصنوعي وجود دارد افزايش مي‌يابد، براي بوجود آمدن بك درفت با توجه به وجود مواد سوختني و حرارت و شعله احتياج به اكسيژن دارد كه با تهويه نامناسب و رساندن اكسيژن به محل حريق مي‌توان بك درفت ايجاد كرد.

سه حالت رشد ـ پايداري ـ و فروكش كردن در حريقها وجود دارد كه بك درفت در حالت اول رشد و فروكش كردن بوجود مي‌آيد و همچنين وجود منو اكسيد توليد شده در محل حريق به علت انفجاري بودن باعث توليد و افزايش بك درفت مي‌شود.

از نشانه‌هاي شروع بك درفت ترك خوردن شيشه‌ها و بوجود آمدن دود غليظ قهوه‌اي رنگ مي‌باشد. براي جلوگيري از بك درفت از بالا ترين نقطه‌اي كه دود جمع شده است تهويه مي‌زنيم.

بک درفت چه زمانی رخ میدهد؟

• معمولا زمانی رخ می دهد که آتش در مرحله کند سوزی است.
• درجه حرارت باید به ۶۰۹درجه سانتیگراد رسیده باشد.
• – فضای ساختمان با گاز منو اکسید کربن و دیگر محصولات حریق پر شده است.
• – ورود ناگهانی هوا باعث انفجار می گردد .

علائم و نشانه های قریب الوقوع بک درفت :

•  شعله کم و قابل مشاهده نیست
•  دود ساطع شده تحت فشار از شکاف ها خارج می شود.
•  هیچ بازشویی باز نیست .
•  گرمای حریق حس می شود .
•  رنگ دود حریق تغییر کرده است .(قهوه اي رنگ)
•  دود شیشه ها را پوشانیده و سیاه کرده است .
•  درجه حرارت بالاست و علائم آن مشهود است

پیشگیری از بک درفت :

• تهویه از بالاترین سطح که باعث خروج گازهای بسیار گرم شود
• حمله به آتش با هماهنگی کامل و احتیاط از انفجار

آتش‌نشانان از چه ترفندهایی برای جلوگیری از بک درفت استفاده می‌کنند؟

آتش نشانان از چندین تاکتیک برای جلوگیری یا کاهش خطر بک درفت در طول عملیات اطفاء حریق استفاده می کنند.

• تهویه:  تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گازهای قابل احتراق بسیار مهم است. آتش نشانان به طور استراتژیک منافذی را در سازه ایجاد می کنند تا اجازه خروج گرما، دود و گازها را بدهند و احتمال اشتعال ناگهانی را کاهش دهند.

• ورود کنترل شده:  آتش نشانان قبل از ورود به یک سازه، وضعیت را ارزیابی می کنند تا احتمال بک درفت را تعیین کنند. آنها ممکن است از ابزارهایی مانند دوربین های تصویربرداری حرارتی برای شناسایی نقاط داغ و ارزیابی سطح گرما و آتش در داخل استفاده کنند. تکنیک‌های ورود کنترل‌شده، مانند کنترل درب و تهویه هیدرولیکی، می‌توانند به حداقل رساندن خطر کمک کنند.

• خنک کردن محیط: آتش نشانان ممکن است از آب برای خنک کردن محیط اطراف استفاده کنند و دما و پتانسیل اشتعال را کاهش دهند. این تاکتیک می تواند با کاهش دما به زیر نقطه اشتعال گازهای قابل احتراق، از بک درفت در آتش سوزی جلوگیری کند.

• نظارت جو: نظارت مستمر بر اتمسفر داخل سازه ضروری است. آتش نشانان از آشکارسازهای گاز برای تشخیص وجود گازهای قابل اشتعال مانند مونوکسید کربن و سیانید هیدروژن استفاده می کنند که نشانگر شرایط بالقوه بک درفت هستند.

• پروتکل های ایمنی: آموزش و رعایت پروتکل های ایمنی در درجه اول اهمیت قرار دارد. آتش نشانان باید در مورد علائم و نشانه های شرایط بک درفت آگاه باشند و بر اساس آن برای جلوگیری از به خطر انداختن خود و دیگران اقدام کنند.

با به کارگیری این استراتژی ها و حفظ آگاهی موقعیتی، آتش نشانان می توانند احتمال وقوع حوادث انفجاری را کاهش دهند و ایمنی خود و مردم را در طول عملیات اطفاء حریق افزایش دهند.

اهمیت خروج تدریجی عناصر آتش از محیط بسته

استراتژی تهویه در به حداقل رساندن خطر بک درفت در آتش نشانی در طول عملیات اطفاء حریق بسیار مهم است. بک درفت با توجه به توضحاتی که ذکر شد زمانی اتفاق می‌افتد که اکسیژن به یک فضای محدود وارد می‌شود که به دلیل احتراق ناقص، سطح اکسیژن کاهش یافته است. این هجوم اکسیژن می تواند منجر به شعله ور شدن سریع و انفجاری گازهای قابل اشتعال شود و باعث ایجاد یک پدیده خطرناک شود.

برای کاهش این خطر، آتش نشانان از تکنیک های تهویه استراتژیک استفاده می کنند. یکی از رویکردها انجام یک فرآیند تهویه هماهنگ است که اطمینان حاصل شود که هر روزنه تهویه به درستی زمان بندی و کنترل شده است. این امر از هجوم ناگهانی اکسیژن به داخل ساختار جلوگیری می کند و احتمال ایجاد بک درفت را کاهش می دهد.

علاوه بر این، آتش نشانان اولویت ایجاد یک نقطه دریچه بالاتر از محل آتش سوزی را دارند. این اجازه می دهد تا گرما و دود به تدریج خارج شود و از تجمع گازهای قابل اشتعال که می تواند منجر به یک سناریوی بک درفت شود، جلوگیری می کند. علاوه بر این، آتش نشانان ممکن است از ابزارهای تهویه مانند فن های تهویه با فشار مثبت (PPV) استفاده کنند تا هوای تازه را با دقت وارد سازه کنند و جریان هوای کنترل شده را حفظ کنند.

به طور کلی، یک استراتژی تهویه به خوبی برنامه ریزی شده برای آتش نشانان ضروری است تا به طور موثر جریان هوا را به داخل و خارج از یک سازه در حال سوختن مدیریت کنند، که پتانسیل بک درفت را کاهش می دهد و ایمنی آتش نشانان و سرنشینان را افزایش می دهد.

انفجار احتراقی هیدروژن: هیدروژن فرار مشتعل می‌شود، در حالی که برداشتن کلاهک پایین اجازه ورود هوا را می‌دهد. در نهایت، هوا با هیدروژن داخل ظرف مخلوط می‌شود و باعث انفجار می‌شود. یک فرآیند مشابه در بک‌درافت رخ می‌دهد، با معرفی اکسیژن و مخلوط شدن با گازهای نسوخته باعث احتراق ناگهانی یا حتی انفجاری می‌شود.

احتراق:

هنگامی که مواد به اندازه کافی گرم می‌شوند، شروع به تجزیه شدن به ترکیبات کوچکتر، از جمله گاز قابل اشتعال یا حتی انفجاری، معمولاً هیدروکربن‌ها می‌کنند. این فرایند را پیرولیز می‌نامند و نیازی به اکسیژن ندارد. اگر اکسیژن نیز فراهم شود، هیدروکربن‌ها می‌توانند بسوزند و آتش ایجاد کنند.

اگر ماده‌ای که در حال پیرولیز است بعداً اکسیژن کافی دریافت کند، هیدروکربن‌ها مشتعل می‌شوند و بنابراین احتراق رخ می‌دهد.

علت:

دود ناقص احتراق می‌تواند به طور انفجاری مشتعل شود.

بک‌درافت می‌تواند زمانی رخ دهد که آتش یک محفظه تهویه کمی یا بدون تهویه داشته باشد. به همین دلیل، اکسیژن کمی یا بدون اکسیژن می‌تواند به محفظه جریان یابد. سپس، از آنجایی که آتش‌ها اکسیژن را کاهش می‌دهند، غلظت اکسیژن کاهش می‌یابد. هنگامی که غلظت اکسیژن برای پشتیبانی از احتراق بسیار کم شود، بخشی یا تمام احتراق به پیرولیز تبدیل می‌شود. با این حال، هیدروکربن‌ها و دود (عمدتاً ذرات معلق) در دمایی به اندازه کافی داغ برای خوداشتعال باقی می‌مانند. اگر اکسیژن سپس به محفظه بازگردد، مثلاً با باز کردن در یا پنجره یک اتاق بسته، در حالی که گازها هنوز به اندازه کافی داغ برای خوداشتعال هستند، احتراق دوباره آغاز می‌شود، اغلب به طور ناگهانی یا حتی انفجاری، زیرا گازها توسط احتراق گرم می‌شوند و به دلیل افزایش سریع دما و انرژی آزاد شده از احتراق به سرعت منبسط می‌شوند.

آتش‌نشانان از رنگ و حرکت دود برای استنباط شرایط آتش، از جمله خطر بک‌درافت استفاده می‌کنند. نشانه‌های هشدار دهنده مشخصه بک‌درافت شامل دود زرد یا قهوه‌ای، دودهایی که از سوراخ‌های کوچک به صورت پف (نوعی اثر تنفسی) خارج می‌شوند و اغلب در اطراف لبه‌های درها و پنجره‌ها و پنجره‌هایی که هنگام مشاهده از بیرون به دلیل دوده ناشی از احتراق ناقص قهوه‌ای یا سیاه به نظر می‌رسند یافت می‌شوند. این نشان‌دهنده این است که اتاق اکسیژن کافی برای اکسیداسیون ذرات دوده ندارد. آتش‌نشانان اغلب به دنبال دوده در داخل پنجره‌ها و هر شکافی در پنجره (به دلیل گرما) هستند. پنجره‌ها همچنین ممکن است به دلیل فشار متغیر داخل محفظه ناشی از احتراق متناوب، لرزش جزئی داشته باشند.

اگر آتش‌نشانان کشف کنند که یک اتاق هوا را به داخل خود می‌کشد، مثلاً از طریق یک شکاف، معمولاً بلافاصله تخلیه می‌شوند، زیرا این نشان‌دهنده قوی‌ای است که بک‌درافت قریب‌الوقوع است. به دلیل اختلاف فشار، گاهی اوقات پف‌های دود به فضای محصور بازگردانده می‌شوند که از آن خارج شده‌اند، که نحوه ایجاد اصطلاح بک‌درافت است.

بک‌درافت‌ها بسیار خطرناک هستند و اغلب حتی آتش‌نشانان باتجربه را غافلگیر می‌کنند. رایج‌ترین تاکتیکی که آتش‌نشانان برای خنثی کردن یک بک‌درافت بالقوه استفاده می‌کنند، تهویه یک اتاق از بالاترین نقطه آن است که اجازه می‌دهد گرما و دود بدون اشتعال خارج شوند.

نشانه‌های رایج بک‌درافت قریب‌الوقوع شامل ورود ناگهانی هوا هنگام ایجاد یک دهانه در یک محفظه، عدم وجود نشانه‌های قابل مشاهده شعله (آتش بالای حد بالای اشتعال‌پذیری آن)، “پالس‌های” دود از دهانه‌ها و خوداشتعال شدن گازهای داغ در دهانه‌هایی است که در آن با اکسیژن در هوای اطراف مخلوط می‌شوند.

شرکت بهسازان سرای مهرآهنگ پیشتاز در عرضه انواع تجهیزات ایمنی آتش نشانی

شرکت بهسازان سرای مهرآهنگ به عنوان یک مجموعه تولیدی و همچنین عرضه کننده مستقیم محصولاتی همچون فایرباکس‌ها، سیستم اعلام حریق و اطفاء حریق فعالیت دارد. این شرکت در سه حوزه تولید، فروش و نصب و اجرا خدمات کاملی را به مشتریان خود ارائه می‌دهد. بنابراین شما می‌توانید با مطالعه جزئیات فنی انواع محصولات ضمن دریافت اطلاعات مناسب با آگاهی کامل اقدام به خرید کنید. از طرفی یک فروشگاه آنلاین نیز برای شما ترتیب داده شده است تا یک خرید سهل و آسانی را تجربه کنید در صورت داشتن سوال با این مرکز تماس حاصل فرمایید.