فوم آتش نشانی چیست؟ کاربردها، مواد اولیه و نحوه استفاده

فوم آتش نشانی یکی از ابزارهای مؤثر برای مقابله با آتش‌سوزی‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال، جامدات و برخی گازها است. این ماده به دلیل توانایی در کاهش دما و ایجاد مانعی برای ورود اکسیژن به حریق، یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم‌های اطفا حریق به شمار می‌آید. در این مقاله با جزئیات بیشتری به بررسی فوم آتش نشانی، مواد اولیه آن، و کاربردهای آن در کپسول‌های آتش نشانی و سیستم‌های اطفا حریق می‌پردازیم.

فوم آتش نشانی چیست؟

فوم آتش نشانی یک ترکیب شیمیایی است که از آب، مواد فعال سطحی و برخی افزودنی‌ها تشکیل شده است. هنگامی که این فوم بر روی آتش پاشیده می‌شود، لایه‌ای ضخیم و پایدار روی سطح ماده سوزان ایجاد می‌کند. این لایه مانع از رسیدن اکسیژن به حریق شده و به‌طور همزمان گرما را جذب می‌کند، که نتیجه آن مهار آتش است. فوم آتش نشانی بیشتر برای مقابله با آتش‌های کلاس B (مربوط به مایعات و گازهای قابل اشتعال) استفاده می‌شود، اما برخی انواع آن در حریق‌های کلاس A نیز مؤثر هستند.

مواد اولیه فوم آتش نشانی

یکی از مهم‌ترین مزایای فوم آتش نشانی، توانایی آن در مهار انواع مختلف آتش است، و این امر به دلیل ترکیبات خاص و مواد اولیه استفاده شده در آن است. مواد اولیه فوم آتش نشانی شامل:

• آب: پایه اصلی فوم است که به کاهش دمای آتش کمک می‌کند و به عنوان یک حلال برای دیگر مواد شیمیایی عمل می‌کند.
• مواد فعال سطحی (سورفکتانت‌ها): این مواد نقش کلیدی در ایجاد حباب‌های پایدار دارند که فوم را تشکیل می‌دهند. سورفکتانت‌ها با کاهش کشش سطحی آب، کمک می‌کنند تا فوم به خوبی روی سطوح مختلف پخش شود.
• افزودنی‌ها: شامل موادی هستند که ویژگی‌های خاصی به فوم می‌دهند، مانند افزایش چسبندگی، پایداری بیشتر در دمای بالا و جلوگیری از بازگشت شعله.

این مواد به‌طور همزمان به مقابله با شعله و مهار گرما کمک می‌کنند، در نتیجه آتش را سریع‌تر و مؤثرتر خاموش می‌کنند.

انواع فوم آتش نشانی

فوم‌های آتش نشانی انواع مختلفی دارند که بسته به نوع آتش و محیط استفاده، کاربردهای مختلفی دارند. انواع رایج فوم آتش نشانی عبارتند از:

• فوم AFFF (Aqueous Film Forming Foam): این فوم با ایجاد یک لایه آب روی سطح مایعات قابل اشتعال، مانع از رسیدن اکسیژن به آتش می‌شود و معمولاً در حریق‌های کلاس B استفاده می‌شود.
• فوم پروتئینی: این نوع فوم از مواد طبیعی مانند پروتئین‌های حیوانی ساخته می‌شود و به دلیل قدرت پایداری بالای آن، برای مقابله با حریق‌های شدیدتر مناسب است.
• فوم فلورو پروتئینی (FP): ترکیبی از فوم پروتئینی و مواد فلوروکربن، که در حریق‌های کلاس B بسیار مؤثر است.

کپسول آتش نشانی فوم

کپسول آتش نشانی یکی از تجهیزات اطفا حریق پرکاربرد است که حاوی مواد اطفا مانند پودر، دی‌اکسید کربن و فوم است. کپسول‌های آتش نشانی فوم به‌طور ویژه برای مقابله با آتش‌های مایع مانند بنزین، نفت و روغن‌ها طراحی شده‌اند. این کپسول‌ها با اسپری کردن فوم روی سطح آتش، باعث ایجاد یک لایه محافظ می‌شوند که از ادامه آتش جلوگیری می‌کند.

مزیت کپسول‌های آتش نشانی فوم این است که علاوه بر خاموش کردن آتش، سطح سوخت را خنک می‌کنند و احتمال بروز دوباره شعله را کاهش می‌دهند. این نوع کپسول‌ها معمولاً در محیط‌های صنعتی، پمپ بنزین‌ها و مکان‌هایی که احتمال آتش‌سوزی مایعات بالاست، استفاده می‌شوند.

سیستم‌های اطفا حریق مبتنی بر فوم

سیستم اطفا حریق فوم یکی از پیشرفته‌ترین و مؤثرترین سیستم‌های مقابله با آتش است. این سیستم‌ها به‌طور خودکار فوم را در مناطقی که احتمال آتش‌سوزی بالا است، پخش می‌کنند. سیستم‌های اطفا حریق فوم معمولاً در مکان‌های صنعتی، انبارهای مواد شیمیایی و محیط‌های بزرگ که حجم بالایی از مواد قابل اشتعال دارند، نصب می‌شوند.

این سیستم‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. سیستم‌های مبتنی بر آب و فوم: در این سیستم‌ها، فوم از طریق آب و نازل‌های خاص پخش می‌شود. این سیستم‌ها معمولاً در کارخانه‌ها و پالایشگاه‌ها استفاده می‌شوند.
2. سیستم‌های اطفا حریق با فشار گاز: این سیستم‌ها از گازهای فشرده برای پخش فوم استفاده می‌کنند و بیشتر در مناطقی که آب در دسترس نیست، مانند سکوهای نفتی، به کار می‌روند.

سیستم‌های اطفا حریق فوم به دلیل عملکرد سریع و کارآمد در مقابله با آتش، می‌توانند خسارات را به حداقل برسانند و جان افراد را نجات دهند.

مزایای استفاده از فوم آتش نشانی

استفاده از فوم آتش نشانی مزایای بسیاری دارد که آن را به یکی از پرطرفدارترین روش‌های اطفا حریق تبدیل کرده است:

• مهار سریع آتش: فوم به دلیل ایجاد لایه محافظ سریعاً اکسیژن را از شعله جدا می‌کند و آتش را خفه می‌کند.
• قابلیت پوشش‌دهی بالا: فوم به‌طور یکنواخت روی سطح آتش پخش می‌شود و به سرعت تمام ناحیه حریق را پوشش می‌دهد.
• خنک‌سازی: فوم باعث کاهش دمای سطح مواد سوختی می‌شود و احتمال بازگشت آتش را کاهش می‌دهد.
• کاهش آسیب به محیط زیست: برخی از انواع فوم‌های آتش نشانی با مواد سازگار با محیط زیست ساخته می‌شوند و آسیب کمتری به محیط طبیعی می‌رسانند.

نتیجه‌گیری

فوم آتش نشانی یکی از مؤثرترین راهکارهای مقابله با آتش است که در سیستم‌های اطفا حریق و کپسول‌های آتش نشانی به‌کار می‌رود. با شناخت مواد اولیه فوم و انواع مختلف آن، می‌توان در مواقع ضروری از آن به بهترین شکل استفاده کرد. همچنین، سیستم‌های اطفا حریق مبتنی بر فوم می‌توانند در محیط‌های پرخطر از وقوع فاجعه‌های بزرگ جلوگیری کنند.