اهمیت ضوابط آتش‌نشانی در ساختمان‌ها

حریق یکی از خطرناک‌ترین تهدیدات برای ساختمان‌های مسکونی و تجاری است و بی‌توجهی به استانداردهای ایمنی می‌تواند فجایع جانی و مالی گسترده‌ای ایجاد کند. در کلان‌شهرها، عدم آگاهی ساکنان و بی‌توجهی مالکان یا مدیران ساختمان باعث بروز حوادث مرگبار می‌شود. بنابراین رعایت ضوابط آتش‌نشانی در طراحی، ساخت و بهره‌برداری ساختمان‌ها ضروری است. اجرای صحیح این استانداردها شانس نجات افراد و کاهش خسارات را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

استانداردهای طراحی مسیر فرار و پله اضطراری

طراحی اصولی مسیرهای خروج اضطراری یکی از مهم‌ترین بخش‌های ایمنی حریق است. مسیرهای فرار باید:

• بدون بن‌بست و کاملاً مشخص باشند.

• مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان امکان دسترسی سریع و مستقیم ساکنان به راه خروج را فراهم کنند.

• بر اساس NFPA 101 و استانداردهای OSHA حداقل دو مسیر خروج مستقل برای هر طبقه داشته باشند.

• عرض مسیرها کمتر از ۷۱ سانتی‌متر (۲۸ اینچ) نباشد.

• درهای خروج از داخل بدون مانع و بدون قفل اضافی باز شوند.

در ساختمان‌های مرتفع، وجود پله اضطراری مستقل و مقاوم در برابر حریق الزامی است. در برخی برج‌ها، پله اصلی می‌تواند با شرایط مشخص به‌عنوان پله اضطراری مورد استفاده قرار گیرد، اما باید تمام الزامات ایمنی را داشته باشد.

درب‌های ضدحریق و ضوابط دسترسی به پشت‌بام

درب‌های ضدحریق نقش مهمی در جلوگیری از گسترش دود و آتش دارند. این درها باید:

• از مصالح مقاوم با رتبه آتش‌سوزی مناسب ساخته شوند.

• مجهز به خودبسته‌شونده (Door Closer) باشند.

• مسیرهای فرار و پلکان‌های داخلی و خارجی را به‌صورت کامل آتش‌بندی کنند.

طبق مقررات ملی:

• پلکان‌های داخلی باید با دیوارهای مقاوم و درب‌های ضد دود محصور شوند.

• ارتفاع جان‌پناه پشت‌بام حداقل ۷۵ سانتی‌متر باشد.

• خروجی پشت‌بام به‌هیچ‌عنوان نباید قفل شود؛ زیرا پشت‌بام یکی از مسیرهای نجات اضطراری است.

الزامات قانونی (مقررات ملی و شهرداری)

در ایران، رعایت مبحث سوم مقررات ملی ساختمان – حفاظت در برابر حریق اجباری است. همچنین:

• سازمان آتش‌نشانی تهران دستورالعمل‌های تخصصی معماری، مکانیکی و الکتریکی دارد.

• رعایت ضوابط برای دریافت پایان‌کار و تأییدیه آتش‌نشانی الزامی است.

• تهیه نقشه‌های آتش‌نشانی شامل محل کپسول، سیستم اعلام و اطفا و اسپرینکلر جزء مراحل اصلی ساخت‌وساز است.

بدون تأیید آتش‌نشانی، ساختمان اجازه بهره‌برداری و دریافت پایان‌کار نخواهد داشت.

تجهیزات اطفاء و سیستم‌های اعلام حریق

هر ساختمان باید دارای تجهیزات کامل اعلام و اطفای حریق باشد. مهم‌ترین الزامات:

۱. خاموش‌کننده‌های دستی

• نصب در هر طبقه و در طول مسیرهای خروج

• نصب روی دیوار با بست محکم

• فاصله دسترسی کوتاه و عاری از مانع

۲. سیستم اعلام حریق

• ضروری برای ساختمان‌های مسکونی چند طبقه، اداری و تجاری

• امکان تشخیص سریع دود و هشدار ساکنان

۳. سیستم اطفاء خودکار (اسپرینکلر)

در ساختمان‌های بلندمرتبه یا فضاهای وسیع:

• نصب اسپرینکلر الزامی است.

• تمامی فضاها از جمله اتاق‌ها، آشپزخانه، پارکینگ، انباری و مشاعات باید تحت پوشش باشند.

• نصب اسپرینکلر یکی از مؤثرترین روش‌های جلوگیری از گسترش حریق و کاهش تلفات است.

شهرداری و آتش‌نشانی در صورت تخلف، دستور توقف کار، رفع نقص یا عدم بهره‌برداری را صادر می‌کنند و مسئولیت خسارات بر عهده مالک خواهد بود.

جمع‌بندی کوتاه برای تابلو اعلانات ساختمان

«قفل کردن درِ پشت‌بام ممنوع است.
ایمنی مسئولیت دوربین، نگهبانی و کنترل دسترسی است؛
نبستن مسیر نجات و عدم ایجاد خطر جانی برای ساکنان.»

منابع (References)

1. مقررات ملی ساختمان ایران – مبحث سوم: حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق
   وزارت راه و شهرسازی، آخرین ویرایش.

2. دستورالعمل‌های سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران
   شامل ضوابط ایمنی معماری، مکانیکی و الکتریکی ساختمان‌ها.

3. NFPA (National Fire Protection Association)
   استاندارد NFPA 101 – Life Safety Code.

4. OSHA (Occupational Safety and Health Administration)
   Standard 1910 – Means of Egress.

5. مقالات، راهنماها و دوره‌های آموزشی مراکز آتش‌نشانی کشور
   شامل راهنمای طراحی مسیر فرار، پله اضطراری و تجهیزات اطفای حریق.

6. دستورالعمل‌های سازمان نظام مهندسی ساختمان
   بخش ضوابط طراحی سیستم‌های اطفای خودکار (اسپرینکلر) و اعلام حریق.

📞 تماس و مشاوره

شرکت بهسازان سرای مهرآهنگ به عنوان تولیدکننده و عرضه‌کننده مستقیم تجهیزات ایمنی آتش‌نشانی از جمله:

• فایرباکس‌ها

• سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق

در سه حوزه تولید، فروش و نصب فعالیت دارد. برای دریافت مشاوره و خرید تجهیزات ایمنی می‌توانید از طریق فروشگاه آنلاین این مجموعه اقدام کنید یا با کارشناسان شرکت تماس بگیرید.

• وب‌سایت: www.bsma.ir

• صفحه تماس با ما

• تلفن تماس: 09130204955

• آدرس دفتر مرکزی: اصفهان – خیابان وحید، مجتمع عزیزخانی، واحد ۳۳

BSMA – بیش از ۳۰ سال تجربه در خدمت ایمنی شما
ایمنی، انتخاب هوشمندانه است