مانیتور آتش نشانی چیست و چه انواعی دارد؟ + کاربردهای آن

مانیتور آتش نشانی به عنوان یکی از تجهیزات آتش نشانی نقش بسیار مهمی را در زمینه ایمنی و پیشگیری از آتش نشانی ایفا می‌کنند و مستقیما روی حفاظت از جان، مال و محیط زیست موثر هستند. این تجهیزات می‌توانند برای خروج حجم زیادی از آب و فوم آتش نشانی در فواصل زمانی طولانی استفاده شوند تا در صورتی که دسترسی به مناطق خاص وجود ندارد، این دستگاه‌ها بتوانند کار خود را انجام دهند. از مانیتورهای آتش نشانی معمولا برای انبارها، کارخانه‌های شیمیایی، پالایشگاه‌های نفت و تاسیسات پرخطر دیگر استفاده می‌شود.

مانیتور آتش نشانی چیست؟

مانیتور آتش نشانی (Fire monitor) یک جزء حیاتی از سیستم اطفاء حریق است که برای ارائه حجم زیادی از آب یا خاموش کننده‌ها در محیط‌های صنعتی استفاده می‌شود. این دستگاهی است که برای تخلیه حجم زیادی از آب، فوم یا سایر عوامل خاموش کننده بر روی آتش استفاده می‌شود. مانیتور آتش نشانی نوعی توپ آبی است که به صورت هیدرولیکی یا الکترونیکی کار می‌کند و قادر به ارائه جریان زیادی از آب در مسافت قابل توجهی است.

این دستگاه معمولا روی یک پایه ثابت یا قابل حمل نصب می‌شود و می‌تواند بچرخد تا منطقه وسیعی را پوشش دهد. مانیتورهای آتش نشانی را می‌توان به صورت دستی یا از راه دور از یک اتاق کنترل مرکزی، بسته به کاربرد خاص، کنترل کرد. این دستگاه‌ها برای برآورده کردن استانداردهای عملکرد خاص، از جمله سرعت جریان، فشار و الگوی تحویل آب طراحی شده‌اند. اندازه و ظرفیت دستگاه به کاربرد خاص و نوع خطری که در برابر آن محافظت می‌شود، بستگی دارد.

انواع مانیتور آتش نشانی

مانیتور آتش نشانی بسته به نوع کاربرد و محل استفاده به گونه‌ای تولید می‌شوند تا بتوانند انتظارات مورد نیاز را برآورده کنند. این دستگاه‌ها را می‌توان از جنبه‌های مختلفی به گروه‌های متفاوتی تقسیم‌بندی نمود که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1. مانیتورهای آتش نشانی دستی (Manual Monitors)

یکی از ساده‌ترین انواع مانیتور آتش نشانی نوع دستی آن است که در طول عملیات آتش نشانی امکان انعطاف‌پذیری و تحرک را برای آتش نشانان جهت اطفای حریق فراهم می‌کند. این مانیتورها معمولا سبک و قابل حمل هستند و این امکان را به آتش نشانان می‌دهند تا آب و فوم را به صورت دقیق به سمت منبع آتش هدایت کنند. مانیتورهای دستی اغلب در سناریوهایی استفاده می‌شوند که دسترسی محدود است یا مانیتورهای ثابت در دسترس نیستند.

2. مانیتورهای آتش نشانی قابل حمل (Portable Monitors)

مانیتورهای قابل حمل از جمله انواع مانیتور آتش نشانی هستند که در مقایسه با مانیتورهای دستی سایز بزرگ‌تری دارند، ولی همچنان قابلیت جابجایی آن‌ها حفظ شده است. این دستگاه‌ها مجهز به پایه و چرخ هستند که حمل و نقل آنها را به مکان‌های مختلف آسان می‌کند. مانیتورهای قابل حمل معمولا در محیط‌های صنعتی، پالایشگاه‌های نفت، کارخانه‌های شیمیایی و سایر مناطقی که خطر آتش سوزی زیاد است و دسترسی به سیستم‌های آتش نشانی ثابت ممکن است محدود باشد، استفاده می‌شوند.

3. مانیتورهای آتش نشانی ثابت (Fixed Monitors)

مانیتور آتش نشانی ثابت نوع دیگری از مانیتورهای آتش نشانی است که به صورت دائم در مکان‌های استراتژیک همچون تاسیسات صنعتی، فرودگاه‌ها، مخازن ذخیره سازی و کشتی‌های دریایی نصب می‌شوند. این دستگاه‌ها برای ارائه حفاظت مداوم و خودکار در برابر آتش طراحی شده‌اند. مانیتورهای ثابت را می‌توان به صورت دستی یا از راه دور کنترل کرد و به اپراتورها اجازه می‌دهد آب یا فوم را به سمت اهداف خاص هدایت کنند. این مانیتورها اغلب سرعت جریان بالایی دارند و می‌توانند حجم زیادی از عوامل خاموش کننده را در فواصل قابل توجهی تحویل دهند.

4. مانیتورهای آتش نشانی نوسانی (Oscillating Monitors)

یکی دیگر از انواع مانیتور آتش نشانی، مانیتورهای نوسانی هستند که می‌توانند به صورت افقی یا عمودی حرکت کننده تا امکان پوشش دهی مناطق بزرگ‌تر را داشته باشند. این مانیتورها مجهز به یک مکانیزم موتوری هستند که به مانیتور اجازه می‌دهد به جلو و عقب یا بالا و پایین حرکت کند و پوشش وسیع‌تری از آتش را فراهم کند. مانیتورهای نوسانی معمولا در موقعیت‌هایی استفاده می‌شوند که نیاز به محافظت از یک منطقه وسیع باشد، مانند انبارها، هلی‌پدها یا تاسیسات روباز در صنایع صنعتی.

مانیتورهای آتش نشانی چه کاربردهایی دارند؟

به دلیل کارایی و عملکرد بسیار خوب مانیتور آتش نشانی و نقش مهمی که در اطفای حریق سریع دارد، می‌توان آن را در مناطق مختلف به ویژه فضاهای صنعتی استفاده نمود. از جمله مهم‌ترین کاربردهای مانیتورهای آتش نشانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تاسیسات صنعتی: مانیتورهای آب آتش نشانی در محیط‌های صنعتی که خطر آتش‌سوزی شایع است، ضروری هستند. آن‌ها می‌توانند مخازن ذخیره‌سازی بزرگ، تجهیزات فرآیندی و مناطق تولیدی را از خطرات آتش‌سوزی محافظت کنند و در صورت بروز شرایط اضطراری، پاسخ بسیار موثری را ارائه کنند.
• دریایی و ساحلی: مانیتورهای آب آتش نشانی در کشتی‌ها، سکوهای فراساحلی و تاسیسات بندری، برای حفاظت در برابر آتش‌سوزی حیاتی هستند. آن‌ها برای مقابله با آتش‌سوزی در موتورخانه‌ها، انبارهای بار و سایر مناطق بحرانی که استفاده از روش‌های مرسوم اطفاء حریق ممکن است چالش برانگیز باشد، استفاده می‌شوند.
• مکان‌های دارای مواد خطرناک: مانیتورهای آب آتش نشانی برای مدیریت آتش‌سوزی‌های مربوط به مواد خطرناک ضروری هستند. توانایی آنها در پرتاب آب یا فوم از فاصله ایمن، رفاه امدادگران را تضمین می‌کند و در عین حال آتش را به طور موثر کنترل می‌کند و خطر آلودگی بیشتر را به حداقل می‌رساند.
• صنایع نفتی و پالایشگاه‌ها: مانیتور آتش نشانی را می‌توان به عنوان ابزاری برای نصب در صنایع نفتی و پالایشگاه‌ها شناخت که به صورت دائم در جای مناسب قرار می‌گیرند و امکان اطفای حریق با آب و فوم را با فشار بسیار بالا فراهم می‌کنند.
• نجات و آتش نشانی هواپیما (ARFF): فرودگاه‌ها از مانیتورهای آب آتش نشانی برای مداخله سریع در صورت آتش‌سوزی هواپیما استفاده می‌کنند. وسایل نقلیه ARFF مجهز به مانیتورهای با ظرفیت بالا می‌توانند فوم یا آب را برای سرکوب آتش‌سوزی‌ها و تسهیل تخلیه ایمن مسافران و خدمه ارائه دهند.

جمع‌بندی

استفاده از مانیتور آتش نشانی به عنوان یکی از تجهیزات کاربردی در فضاهای مختلف صنعتی می‌تواند نقش بسیار مهمی را در اطفای حریق داشته باشد. به خصوص در محیط‌های خطرناک و حساس، باید حتما حساسیت زیادی روی اطفای حریق سریع با مانیتورهای آتش نشانی داشت. این مانیتورها در کنار کپسول آتش نشانی و سایر تجهیزات اطفای حریق قابل استفاده در مناطق خاص هستند و به دلیل هزینه‌های اجرایی بالا در هر محیطی نیازی به استفاده از آن‌ها وجود ندارد.