جعبه آتش نشانی استاندارد: راهنمای کامل برای انتخاب و نصب

موسسه استاندارد به عنوان تنها مرجع رسمی در زمینه تهیه و تدوین استاندارد و همجنین نشر آن  در کشور فعالیت میکند. این تدوین استانداردها در حوزه های مختلف با نظر صاحب نظران و کارشناسان  و موسسات  علمی و پژوهشی ایجاد میشود.

این سازمان با رعایت موارد قانونی در جهت حمایت از مصرف کنندگان در راستای حفظ و سلامت ایمنی از کیفیت محصول و توسعه پایدار و اطمینان  بخشی به مصرف کنندگان با ابزار های خود شامل بازرسی و ممیزی ها ایزو ها و مراکزی نظیر کالیبراسیون وصحت سنجی وسایل سنجش با ارزیابی انجام شده بر عملکرد وصلاحیت انها نظارت میکند.

پیش گفتار:

در 1547ام جلسه کمیته ملی استاندارد ، سامانه های اطفاء حریق ثابت- شیلنگی و هوزریل های آتش نشانی منتشر وتصویب شد  که این تصویب بر اساس استاندارد شماره 5 ملی ایران تدوین شد و در صورت پیشنهاد جدید در کمسیون های تجدید نظر مربوطه مجددا بررسی میشود.

مقدمه:

با توجه به مدت زمان طولانی و استفاده از تغذیه مداوم آب تاکید بر بازرسی و سرویس و نگهداری دوره ای از اهمیت بالایی در هوزریل های آتش نشانی برخوردار است. هوزریل های آتش نشانی را میتوان یکی از تجهیزات اطفاء حریق فوری  وموثر به دلیل داشتن آب مداوم و راحتی در استفاده دانست.

سامانه های اطفاء حریق ثابت و شیلنگی (هوزریل های آتش نشانی)

هدف ، دامنه و کاربرد: هدف از تدوین این استاندارد مشخص نمودن الزامات و روش ها برای ساخت عملکرد و استفاده ساکنین است. الزامات پیش بینی شده منحصر به کاربری مسکونی نیست بلکه کاربری های صنعتی و دریایی و شرایط دارای ریسک واهمیت بالا کاربرد دارد.

مراجع الزامی:

استاندارد های مرجع است که در استاندارد به انها رجوع می شود. مانند استاندارد ملی ایران به شماره 7010 و 2-12523 و استاندارد 10315

اصطلاحات و تعاریف:

هوزریل آتش نشانی خودکار: تجهیزی که از یک قرقره که قابلیت تغذیه آب از مرکز بوده –  و از شیر خودکار- شیلنگ- نازل تشکیل شده است

هوزریل آتش نشانی ثابت از یک شیلنگ که به وسیله هدایت کننده به قرقره با قابلیت چرخش تشکیل شده است.

هوزریل آتش نشانی دستی که از یک قرقره با قابلیت تغذیه آب و شیر ورودی و شیلنگ و نازل با قابلیت قطع و وصل جریان آب تشکیل شده است.

شایان ذکر است حداکثر فشار کاری برای هوزریل 10 بار می باشد.

قرقره و شیر جزئی از هوزریل اتش نشانی می باشد.

نازل یا شیر قطع جریان آب در انتهای شیلنگ برای هدایت و کنترل آب استفاده میشود.

هوزریل اتش نشانی قابلیت چرخش به اطراف خود را دارد که عمدتا به 3 حالت زیر قابل بهره برداری است:

بازو – لوله – درب  با قابلیت چرخش.

شیر فلکه ای آب بند به دلیل داشتن دیسک عمود به جریان آب  و با توجه به چرخش فلکه ، دیسک پایین و بالا شده و خروجی آب را باز یا بسته مینماید.

طول پرتاب آب بایستی در حالت جت 10 متر – اسپری صفحه ای 6 متر – اسپری مخروطی 3 متر باشد.

به منظور قطع جریان آب در انتهای شیلنگ یک نازل تعبیه شده است که کار آن حالت های بسته ، اسپری ، جت پخش کردن آب است. در طراحی هوزریل ها قرقره حول یک محور می چرخد.

در قرقره ها موقع باز کردن و چرخش به طرفین نبایستی نشتی آب مشاهده شود.

در شیر های قطع کن ورودی باید به گونه ای باشد که در جهت عقربه های ساعت بسته شود.

همچنین شیر فلکه ای از نوع دیسک آب بند با حدود 5/3 دور آن بایستی به طور کامل باز شود. و نوع سریع بازشو برای هوزریل ها پیشنهاد می شود.

از موارد قابل ملاحظه در رابطه با رنگ قرقره حتما قرمز و طول شیلنگ یک تکه و نباید از 30 متر بیشتر شود.

قرقره باید به گونه ای باشد که با یک دور چرخش به دور خود متوقف شود.

نازل ها دو گونه عملکرد دارند.

1- عملکرد پیچشی: باید نشانه هایی جهت باز و بسته شدن داشته باشد.

2- عملکرد اهرمی: در سه حالت بسته- اسپری- جت میباشد.

جعبه هوزریل بایستی پس از باز کردن درب تا زاویه 170 درجه قابلیت باز شوندگی داشته باشد تا در خروج هوزریل محدودیت نباشد و درب ان توسط کلید موجود روی آن در مواقع بازدید و تعمیرات و استفاده قابل دسترسی باشد.

در صورتی که قصد استفاده از ابزارهای دیگر در جعبه می باشد. بایستی فضای کافی جهت قرار گیری آن تجهیزات تعبیه و در نظر گرفته شود که مشکل یا محدودیتی در مواقع استفاده از هوزریل ایجاد ننماید.

یکی دیگر از مولفه های مهم  مقاومت به خوردگی قطعات است به گونه ای که هر قطعه دارای پوشش محافظ بوده که محافظت قطعات هوزریل با شیلنگ را مهیا می سازد.

یکی از آزمونهای انجام شده برای قطعات پلاستیکی مورد استفاده در هوزریل ها بایستی به گونه ای باشد که بعد از انجام آزمون پیری در تست دچار ترک – خوردگی – و ایراد نگردد.

شیلنگ های استفاده شده در این سیستم بایستی مطابق استاندارد EN 694  باشد.

زاویه بازشو ها بایستی چک شود که 170 درجه باشد و همچنین جهت قطع جریان نازل ها با عملکرد اهرمی یا تفنگی جهت نشانه گذاری حالت های بسته – اسپری و جت نیز بازدید شود. هدف از انجام این آزمایشات و تست های مرتبط با انطباق در این محصول و اطمینان از عملکرد آن است که تولید کننده ادعای انطباق با استاندارد را دارد.

این آزمونها میتواند توسط شخص ثالث که زیر نظر مرجع صدور گواهینامه می باشد صورت پذیرد به  عبارتی استفاده از شخص یا شرکت مورد تائید اداره استاندارد(آزمایشگاه همکار)

در انجام تست ها و آزمایشات میتوان گروهی یا در بین محصولات تولید کننده بصورت رندوم انتخاب و تست نمود. باید دقت نظر داشت هر آنچه تولید کننده در جهت انطباق محصول مدعی است انجام شود.

زمانی که تولید کننده یک روش یا تغییر در بهبود کیفیت محصول دارد بایستی مجدد بررسی شود که نقاط و موارد ارتقاء یافته در محدوده مشخصه های استاندارد تعریف شده باشد.

تولید کننده برای اطمینان از اینکه محصول عرضه شده به بازار مطابق با ویژگی های عملکردی اعلام شده است باید سیستم FPC که شامل روش های اجرایی مدون ، بازرسی  وآزمون یا ارزیابی های دوره ای  و بهره گیری از نتایج ان به منظور کنترل مواد اولیه و قطعات و تجهیزات محصول است استفاده نماید. که سیستم کنترل تولید را بررسی کند.

بنابر این کنترل تولید کارخانه ای شیوه های عملیاتی و تمامی اندازه گیری هایی که نگهداری وکنترل انطباق کیفیت محصول را فراهم می سازد به ارمغان می آورد.

کارخانه تولید کننده میتواند هر فعالیت را به یک فرد صلاحیت دار محول نماید.

سازنده علاوه بر سیستم FPC باید آماده سازی روش های اجرایی و دستورالعمل های مستند مربوط به کنترل عملیات مطابق الزامات را ایجاد نماید. در همین راستا پیاده سازی موثر این روش های اجرایی و دستورالعمل ها و ثبت و نتایج آنها و در صورت لزوم اصلاح هر گونه انحراف و موارد عدم انطباق حائز اهمیت می باشد.

حتی در زمانی که تولید کننده تمام یا بخشی از طراحی ، تولید، مونتاژ، بسته بندی، پردازش و… توسط پیمانکار فرعی انجام میدهد میتواند مسئولیت را بر عهده پیمانکار قرار دهد.

با توجه به اینکه در حال حاضر تنها مرجع ذیصلاح در کشور مرکز ملی تائید صلاحیت ایران می باشد میتوان تائید صلاحیت کارکنان را در این حوزه مد نظر قرار داد.

طراحی یکی از مراحل در تولید هوزریل با شیلنگ های نیمه سخت است که مستند نمودن فرایند کنترل افراد مسئول در تمامی مراحل را مشخص مینماید.

تولید کننده بایستی روش هایی را به منظور برخورد با محصولات نامنطبق را مشخص نموده و مکتوب نماید.

تولید کننده بایستی روش اجرایی را مدون نماید تا اقدامات لازم جهت حذف ریشه های عدم انطباق به منظور جلوگیری از تکرار مجدد الزام نماید.

تولید کننده بایستی برای جابجایی، انبارش و بسته بندی روش اجرایی داشته باشد تا از صدمات و تخریب محصول جلوگیری شود.

نشانه گذاری:

هوزریل باید با اطلاعات زیر نشانه گذاری شود.

نام سازنده یا نشان تجاری او یا هر دو

شماره این استاندارد در صورت اخذ مجوز از سازمان ملی استاندارد ایران

سال ساخت

حداکثر فشار کاری

طول و قطر داخلی شیلنگ مورد استفاده

قطر معادل نازل(نشانه گذاری شده بر روی نازل)

روش به کار گیری هوزریل باید مطابق دستور العمل نحوه استفاده از آن باشد. این دستورالعمل ها بایستی در دسترس قرار گیرند. و روش های تعمیر و نگهداری باید مطابق استاندارد EN671-3  تعیین و مشخص شده باشد.

آزمون خوردگی به این شرح است  که یک نمونه آزمونی 150*100 میلی متر با همان ضخامت  و پوشش به کار رفته در محصول را اماده نموده و با یک خراش انداز فولادی یک ضربدر در 4 گوشه بکشید بطوری که جنس اصلی نمایان شود سپس نمونه را در دستگاه مه نمکی با محلول 5% را به مدت 240 ساعت مطابق استاندارد ISIRI 10315   (آزمون خوردگی در شرایط مصنوعی آزمون مه نمکی) قرار دهید. پس از آزمون چنانچه پوشش محافظ بیش از 2 میلی متر از هر طرف شیارهای ضربدری جدا نشده باشد آن پوشش به طور مناسب فلز را محافظت نموده است.

برای آزمون هوزریل نیز دقیقا مراحل بالا  انجام میشود با این تفاوت که هوزریل کامل بدون شیلنگ در دستگاه مه نمک قرار می گیرد در صورتی که هیچ نشان خوردگی داخلی وخارجی وجود نداشته باشد مناسب است.

مواد پلاستیکی بایستی مطابق استاندارد ISIRI 12523-2   از روش های در معرض قرار گرفتن منابع نوری آزمایشگاهی قرار گیرد به منظور ترک خوردگی و ترک های مویی به طور چشمی بررسی نمایید.

آزمون مقاومت به خوردگی مجاری عبور آب را می توان بر روی هوزریل کامل مونتاژ شده یا هوزریلی که فقط قسمت آب رو آن به طور کامل مونتاژ شده باشد انجام داد. به این شرح که هوزریل را از شیر قطع کن ورودی نازل با محلول 1% آب مقطر و نمک سدیم پر نمایید هوزریل پر شده را به مدت 3ماه در دمای حدود 20 درجه سیلسیوس  قرار دهید.

در پایان آزمون کنترل نمایید که در عملکرد مکانیکی تمامی قطعات کاری خللی ایجاد نشده و خوردگی در سطوح داخلی یا بیرونی قطعات وجود نداشته باشد.

آزمون دیگر آزمون مقاومت به ضربه نازل است بدین شرح که از یک هوزریل کامل مونتاژ شده شیلنگ را از آب پر نموده و فشار را تا میزان حداکثر فشار کاری بالا برده و نازل را در وضعیت ثابتی در ارتفاع یک و نیم متر از سطح زمین نگاه داشته و اجازه دهید 5 مرتبه بدون اعمال هیچ گونه نیرویی به صورت کاملا آزادانه از موقعیت خود رها شود. نازل را از لحاظ آسیب های وارد شده به آن کنترل نمایید.

آزمون دبی و طول پرتاب:

برای آزمون دبی هوزریل را مطابق با دستور العمل تولید کننده نصب نموده در حالی که از کامل باز بودن شیر خودکار قطع کن در جایی که کاربرد دارد اطمینان حاصل نموده اید شیلنگ پر از آب را به دور قرقره جمع کرده و تنها یک متر از آن باز باشد و میزان دبی را در حالت های اسپری و جت در فشار 6/0MPa  اندازه گیری و ثبت نمایید.

برای آزمون طول پرتاب نازل را بر روی تکیه گاهی نصب نموده به صورتی که با زمین زاویه 30 درجه داشته و خروجی آن 6/0m   بالاتر از سطح زمین قرار گیرد فشار را در شیر ورودی بر روی 2/0 MPa تنظیم نموده  و میزان طول پرتاب موثر آب را در هر یک از حالت های مربوطه نازل اندازه گیری نمایید. طول حداکثر پرتاب موثر را با ضریب 9/0 در حداکثر طول به دست آورید.

روش آزمون چرخش به دور خود :

هوزریل را به همراه شیلنگ چرخانده شده به دور قرقره، نصب نموده و قرقره را با سرعت r/min30 به تعداد 3000 دور بچرخانید  برای هوزریل های با شیرهای خودکار جهت چرخش(ساعت گرد/پاد ساعت گرد) را هر 25 دور یک بار عوض نمایید. شیرهای خودکار باید بعد از حداکثر سه چرخش کامل، به طور کامل باز شوند.

در روش آزمون چرخش به طرفین هوزریل را 1000 مرتبه از زاویه صفر درجه تا حداکثر زاویه چرخش با نرخ هر حرکت 4 ثانیه به طرفین بچرخانید.

در روش آزمون نیروی باز شدن برای هوزریل هایی که قابلیت چرخش تنها حول یک صفحه را دارند هدایتگر شیلنگ طبق دستور العمل سازنده نصب نمایید و با استفاده از یک داینامومتر نیروهای اعمالی را در تمام حالت های زیر اندازه گیری نمایید.

1- نیروی اعمالی برای شروع چرخش هوزریل

2- حداکثر نیروی لازم جهت شروع چرخش هوزریل موقعی که شیلنگ به طور افقس از هدایتگر شیلنگ کشیده می شود.

3- حداکثر نیروی لازم جهت بیرون کشیدن تمام شیلنگ بر روی زمین

روش آزمون ترمز حرکتی:

هوزریل را طبق دستورالعمل نصب نموده و حدود 5 متر از شیلنگ را با سرعت تقریبی 1 متر بر ثانیه باز کنید سپس این کار را متوقف نموده و کنترل کنید هوزریل حداکثر با یک دور از چرخش متوقف شود.

در روش آزمون مقاومت به ضربه به وسیله پل فولادی به ابعاد 100*25 میلی متر را بر روی دو صفحه کناری هوزریل در راستای مرکز آن وبه صورت عمود بالای خط مرکز محور قرار دهید وزنه فولادی استوانه ای با کف تخت و قطر حدودی 125 میلی متر و جرم 25 کیلو گرم را در راستای مرکز پل قرار داده بر روی صفحات هوزریل نصب کنید تا با رها نمودن آزادانه وزنه از ارتفاع 300 میلی متر ضربه ای به پل فولادی وارد شود سپس قرقره و اتصالات شیلنگ در ورودی و خروجی را جهت آسیب های وارده بررسی نمایند.

پس از انجام آزمون مقاومت به ضربه شیلنگ را به طور کامل باز کنید در فاصله 500 میلی متر از خروجی قرقره

وزنه ای با جرم 75 کیلو گرم  به مدت 5 دقیقه اعمال کنید قرقره و شیلنگ های متصل شده به ورودی و خروجی را از لحاظ آسیب چک نمایید.

روش آزمون استحکام در این روش شیلنگ و نازل را از قرقره جدا و خروجی قرقره را مسدود نموده  قرقره را به صورت هیدرولیکی تحت فشار قرار دهید و این فشار را به مدت 65 ثانیه نگاه دارید. هوزریل را بررسی نمایید دچار گسیختگی نشده باشد.