معرفی انواع خودرو های آتش نشانی (۶ نوع به همراه کاربردهای آن‌ها)
بهمن 23, 1403
مقابله با حریق در برج‌ها: استانداردها، تجهیزات و راهکارها
بهمن 25, 1403
مطابق با تعریف اصلی احتراق به ترکیب یک ماده قابل اشتعال زا با اکسیژن گفته می‌شود که می‌تواند منجر به ایجاد حریق و آتش سوزی گردد. بروز احتراق در هر فضایی می‌تواند منجر به آتش سوزی‌های فاجعه بار شود. آتش نشانان بدون توجه به علت به وجود آمدن احتراق و مراحل آن، قادر به نحوه کنترل حریق نیستند. حتی سیستم اطفا حریق نصب شده در پروژه‌های مختلف نیز بر پایه مراحل احتراق و نحوه اطفای آن تنظیم می‌گردد. برای آشنایی با مراحل احتراق و مفاهیم مرتبط آن، این مقاله را بخوانید.
آنچه در این صفحه می‌خوانید
احتراق چیست؟
بر اساس تعریف، «احتراق عبارت است از ترکیب یک ماده با قابلیت سوخت با اکسیژن که می‌تواند مقداری از مولکول‌ها را به مولکول‌های دیگر و اتم‌های سازنده خود تبدیل کند». فرآیند احتراق، یک واکنش اکسیداسیون حرارت زا است و همین حرارت می‌تواند باعث ایجاد آتش سوزی و خطرات جانبی آن شود.
آشنایی با مراحل احتراق
آن چیزی که آتش نشانان باید به آن توجه داشته باشند، مراحل احتراق است. نحوه به وجود آمدن احتراق و سوختن یک ماده همیشه به صورت یکسان نیست و هر یک از انواع سوخت‌ها دارای مشخصات خاصی هستند و می‌توانند به همین واسطه با شرایط متفاوتی روی توسعه حریق تاثیر می‌گذارند. با این حال، پروسه شروع حرارت در احتراق به این شکل است که ابتدا از نقطه اشتعال آغاز می‌شود و به تدریج بالاتر رفته تا به حد نهایی برسد و در نهایت تا حدودی ثابت خواهد ماند. پس از کم شدن مقدار سوخت، سیر نزولی در احتراق ایجاد می‌شود. بالا رفتن درجه حرارت به مقدار سوخت به کار رفته بستگی ندارد و معمولا تابعی از شرایط فیزیکی و شیمیایی است.
اهمیت آشنایی با احتراق برای آتش نشانان
مرحله‌ای که در آن آتش رشد می‌کند، مرحله بسیار حساسی برای اطفای حریق است. به کارگیری اقدامات مهم برای مبارزه با حریق در این مرحله اهمیت بسیار زیادی دارد و می‌تواند به اطفای حریق سریع، موثر و کاربردی کمک کرد. بدین منظور تجهیز کردن ساختمان به سیستم اعلام حریق و دتکتور دودی اهمیت بسیار زیادی دارد و می‌تواند به شناسایی حریق در زمان مناسب کمک کند.
- مرحله 1؛ اشتعال اولیه: اولین مرحله احتراق، اشتعال اولیه است که در این لحظه شرایط مساعد برای به وجود آمدن آتش رخ می‌دهد.
- مرحله 2؛ رشد آتش: در این مرحله، معمولا سوخت در حال سوختن بوده و دود و گاز تولید می‌کند. با توجه به عوامل مختلف محیطی، آتش رشد می‌کند و این مرحله می‌تواند از چند دقیقه تا چندین ساعت طول بکشد.
- مرحله 3؛ پیشروی آتش: آتش به بیشتر مواد سوختنی سرایت می‌کند و همین موضوع می‌تواند باعث افزایش دما و حرارت نیز شود. معمولا این دما و حرارت می‌توانند خود باعث افزایش سرعت رشد آتش گردند.
- مرحله 4؛ اوج احتراق: در این مرحله آتش به اوج خود می‌رسد و مواد سوختنی نیز به سرعت در حال احتراق هستند.
- مرحله 5؛ پس نشینی: در این مرحله، مراحل احتراق سوخت از موضع خود پایین آمده و در حال از بین رفتن هستند. حجم حریق نیز به همین واسطه کاهش پیدا می‌کند.
- مرحله 6؛ نیمه سوختن و دود کردن: زنجیره‌های واکنش‌های خودکار احتراق به تدریج از یکدیگر گسیخته می‌شوند و فرآیند نیمه سوختن و دود کردن رخ می‌دهد.
- مرحله 7؛ خاموش شدن: در آخرین مرحله آتش خاموش می‌گردد.
انواع احتراق در بحث آتش سوزی
یکی از موارد مهمی که در مورد احتراق وجود دارد، انواع آن است که بسته به نوع مواد سوخت و شرایط اشتعال متفاوت است. به طور کلی، می‌توان فرآیند احتراق را به دو دسته کامل و ناقص تقسیم بندی کرد. احتراق کامل زمانی رخ می‌دهد که کلیه عناصر موجود در سوخت به بالاترین حد اکسیداسیون برسند. در این زمان احتراق به صورت کامل رخ می‌دهد. اما اگر مقداری از مواد قابل اکسید شدن هنوز در سوخت باقی مانده باشند، احتراق ناقص رخ می‌دهد و بخشی از انرژی تلف خواهد شد.
آیا سوختن همان احتراق است؟
سوختن در واقع نوعی احتراق است؛ اما همه انواع سوختن را نمی‌توان احتراق دانست. به طور کلی، انواع سوختن را می‌توان به سه دسته سوختن آرام، سوختن متوسط و سوختن تند تقسیم‌بندی کرد.
سوختن آرام
سوختن آرام در شرایطی رخ می‌دهد که مواد سوختنی و اکسیژن پیش آمیخته در حالت گازی به تدریج گرم شوند؛ اما دمای آن‌ها از حد مشخصی فراتر نرود. گرمای آزاد شده در واکنش شیمیایی از طریق دیواره‌ها و فضای اطراف هدر می‌رود تا تمام شود و سوختن نیز متوقف گردد.
سوختن متوسط
سوختن متوسط، زمانی رخ می‌دهد گه دما از یک حد بحرانی معین بالاتر رود. در این صورت سرعت آزاد شدن انرژی در واکنش شیمیایی از سرعت هدر رفتن گرما بالاتر می‌رود. در این صورت در محیط نور و حرارت ایجاد می‌گردد.
سوختن تند
اگر در ثانیه‌ای مولکول‌های سوخت به شکل گاز یا بخار با اکسیژن ترکیب شوند، به شکل یکنواخت واکنش می‌دهند و نور و حرارت را همزمان ایجاد می‌کنند. در این صورت انفجار رخ می‌دهد که در واقع ناشی از احتراق به وجود آمده است.
نکات مهم در فرآیند احتراق
فرآیند احتراق و آتش سوزی زمانی رخ می‌دهد که شرایط برای آن مناسب باشد. آتش نشانان باید با اصطلاحات و مفاهیم مهم در مورد احتراق و آتش سوزی نیز آشنایی داشته باشند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
نقطه شعله زنی
این در واقع درجه حرارتی است که در آن جسم بخار کافی برای تشکیل یک مخلوط قابل اشتعال با هوا در سطح داشته باشد. در صورت وجود منبع آتش زن، یک شعله موقت ایجاد می‌شود؛ اما ادامه یا گسترش نخواهد یافت.
نقطه آتش
پایین‌ترین درجه حرارت سوخت برای تولید بخارات کافی برای اشتعال و ادامه آن، نقطه آتش است. این دما معمولا چندین درجه بالاتر از نقطه شعله زنی میباشد.
درجه حرارت خودسوزی
این درجه حرارت در واقع پایین‌ترین دمایی است که در آن ماده قادر به اشتعال خود به خودی است. یعنی بدون اینکه ماده به شعله یا منبع جرقه زنی نزدیک شود، آتش می‌گیرد و می‌سوزد.
احتراق خود به خودی
احتراق خود به خودی در شرایطی رخ می‌دهد که مواد بتوانند در درجه حرارت محیط با اکسیژن واکنش نشان دهند. معمولا مواد آلی که دارای ریشه کربن هستند، در درجه حرارت محیط احتراق خودی به خودی دارند. حتی در بعضی از مواقع باکتری‌ها می‌توانند روی افزایش درجه حرارت مواد آلی تاثیرگذار باشند و باعث خودسوزی آن‌ها گردند.
درجه حرارت اشتعال
این درجه حرارت در واقع نشان دهنده دمایی است که در آن ماده به نقطه اشتعال می‌رسد. درجه حرارت اشتعال به موارد بسیار مهمی بستگی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقدار درصد اکسیژن موجود در محیط
- درصد بخارات تولید شده از ماده قابل اشتعال در محیط
- نوع منبع آتش زن
- شکل و حجم محلی که بخار آتش و حریق در آن قرار دارد.
- وجود کاتالیزورها و مواد واکنش دهنده در محیط که می توانند کندکننده یا سریع کننده باشند.
به سازان سرای مهر آهنگ؛ مرکز فروش تجهیزات اطفای حریق
احتراق فرآیندی است که می‌تواند به سرعت رشد کند و خطراتی را از قبیل آتش سوزی به وجود آورد. شرکت به سازان سرای مهر آهنگ مرکز تولید جعبه آتش نشانی و فروش تجهیزات سیستم اطفا حریق است که محصولات خود را با استانداردهای جهانی عرضه می‌کند. می‌توان برای تجهیز آتش نشانان به تجهیزات مناسب برای اطفای حریق، از محصولات موجود در سایت به سازان سرای مهر آهنگ استفاده کرد که در کنار کیفیت بالا، کارایی و دوام فوق‌العاده‌ای را برای استفاده در اختیار قرار می‌دهند.
