یخ زدگی اسپرینکلر چه عواقبی دارد؟ + راه‌های پیشگیری از آن

اسپرینکلر به عنوان یکی از تجهیزات مهم در سیستم اطفا حریق شناخته می‌شود که نصب آن برای جلوگیری از نشت تصادفی آب و مایعات اطفای حریق ضروری است. هنگامی که دمای هوا به چندین درجه زیر صفر می‌رسد، ممکن است آب داخل لوه کشی اسپرینکلر یخ بزند. در چنین شرایطی، اگر حریق اتفاق بیفتد و سیستم اعلام حریق فعال شود، اسپرینکلر قادر به خروج آب از خود نیست و این موضوع می‌تواند خطرات جدی زیادی را برای افراد حاضر در محیط و تجهیزات به همراه داشته باشد. یخ زدگی اسپرینکلر، یکی از مشکلات رایج در شهرهای بسیار سرد است که می‌توان با اقدامات احتیاطی و در نظر گرفتن نکات پیشگیری کننده، از بروز این مشکل جلوگیری نمود.

چرا یخ زدگی اسپرینکلر رخ می‌دهد؟

اسپرینکلرها به عنوان تجهیزاتی برای اطفای حریق معمولا حاوی آب هستند و همین موضوع باعث شده تا در زمانی که در معرض درجه حرارت پایین‌تر از نقطه انجماد آب قرار می‌گیرند، دچار یخ زدگی و عواقب ناشی از آن شوند. یخ زدگی اسپرینکلر به ویژه در شهرهای معتدل کشور ایران، اتفاق رایجی نیست و با اقدامات احتیاطی و در نظر گرفتن اصول نصب و نگهداری از این تجهیزات، احتمال وقوع آن پایین است.

یخ زدگی اسپرینکلر چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

اگر قسمتی از لوله کشی اسپرینکلر در معرض دمای انجماد قرار بگیرد، آب موجود در سیستم لوله کشی یخ می‌زند. افزایش حجم آب به دلیل انبساط، می‌تواند هزاران پوند فشار در این سیستم ایجاد کند. فشار ایجاد شده می‌تواند اتصالات را تحت تاثیر قرار داده و بشکند. در نتیجه، حتی اگر یخ موجود در سیستم لوله کشی آب شود، احتمال اینکه یخ زدگی اسپرینکلر باعث خرابی آن شود وجود دارد.

ضمن اینکه ممکن است یخ زدگی باعث جلوگیری از خروج آب هنگام اطفای حریق شود، مشکل مهم دیگری را نیز به وجود می‌آورد و آن هم احتمال پارگی لوله کشی و بیرون ریختن آب در مواقع غیر ضروری است. این موضوع موجب آسیب به اموال و وقفه در کسب و کارهای حاضر در محیط می‌شود. به طور کلی، عواقب ناشی از یخ زدگی این سیستم شامل:

ترک خوردگی لوله‌ها و اتصالات

اگر عایق کاری اسپرینکلر به درستی انجام نشود، آب در کل زمستان در لوله‌ها باقی می‌ماند و زمانی که دما به زیر صفر درجه سانتی گراد مر رسد، آب در لوله‌ها یخ می‌زند و منبسط خواهد شد. این موضوع باعث ایجاد ترک در لوله و اتصالات آن می‌گردد و در نهایت آسیب جدی به تاسیسات و نشتی آن‌ها را به همراه خواهد داشت.

شکستن سر آبپاش

زمانی که آب در سر نازل خروجی آبپاش یخ می‌زند، به راحتی آن را تحت فشار قرار می‌دهد. به طوری که سر آبپاش شکسته شده و می‌تواند مشکلاتی را از قبیل بیرون ریختن غیر طبیعی آب و نشتی را به همراه داشته باشد.

شکستن دریچه‌های داخل لوله

مانند سر و لوله‌های اسپرینکلر و شیرها، دریچه‌های لوله کشی اسپرینکلر نیز می‌توانند در جریان‌های بازگشتی به شدت یخ بزنند و آسیب ببینند. معمولا خرابی و شکستگی دریچه نیاز به تعویض تخصصی خواهد داشت.

یخ زدگی اسپرینکلر مرطوب

انواع اسپرینکلر را می‌توان به دو دسته مرطوب و خشک تقسیم بندی می‌شود. یخ زدگی اسپرینکلر مرطوب در مقایسه با خشک، رایج‌تر است؛ چرا که در لوله کشی این سیستم همواره آب وجود دارد. یخ زدگی این سیستم معمولا به دو دلیل اصلی زیر رخ می‌دهد:

• سیستم فاقد گرمایش کافی بوده است: مطابق با استانداردهای موجود، لازم است که برای جلوگیری از یخ زدگی اسپرینکلر و لوله‌های مرتبط با آن، این سیستم را در جایی نصب نمود که دمای آن بالاتر از 4 درجه سانتی گراد باشد و در معرض یخ زدگی قرار نگیرد. از این جهت، وجود گرمایش در مجاورت لوله کشی‌های اسپرینکلر از اهمیت زیادی برخوردار است.
• سیستم فاقد عایق کافی نبوده است: عایق کاری حرارتی یکی از اقداماتی است که می‌توان برای محافظت از لوله کشی‌های اسپرینکلر انجام داد. در صورتی که این سیستم به ناچار در معرض سرما و یخ زدگی قرار بگیرد، می‌بایست حتما عایق کاری شود تا دمای آب داخل لوله کشی ثابت نگه داشته شود و به نقطه انجماد نزدیک نگردد.

یخ زدگی اسپرینکلر خشک

برخلاف نام غلط انداز اسپرینکلر خشک، این سیستم نیز می‌تواند دچار یخ زدگی شود. با این حال از آنجایی که آب در لوله کشی این سیستم وجود ندارد، احتمال یخ زدگی آن بسیار پایین‌تر از اسپرینکلر مرطوب است. از این جهت در مناطقی از ساختمان که در معرض یخ زدگی هستند، از اسپرینکلر خشک استفاده می‌شود. این سیستم پر از هوای فشرده است و از ورود آب به داخل سیستم جلوگیری می‌کند. زمانی که اسپرینکلر فعال می‌شود، این هوای فشرده به بیرون نشت کرده و دریچه باز می‌گردد تا لوله‌ها پر از آب شوند.

اگر لوله‌های اسپرینکلر خشک دارای شیب مناسبی نباشند، آب در لوله جمع می‌شود. معمولا صاحب خانه‌ها نیز اهمیتی به عایق کاری این سیستم نمی‌دهند، چون به نظر شخصی آن‌ها احتمال یخ زدگی بسیار پایین است؛ اما اگر لوله‌ها شیب مناسبی نداشته باشند و یخ بزنند، مشکلات مشابه با اسپرینکلر مرطوب رخ می‌دهد.

روش‌های جلوگیری یخ زدگی اسپرینکلر

پیشگیری از یخ زدگی اسپرینکلر می‌تواند هزینه تعمیرات آن را به حداقل برساند. استفاده از محصولات ضد یخ و همچنین تنظیم دمای محیط، مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از یخ زدگی این سیستم محسوب می‌شوند. ضمن اینکه باید حتما عایق کاری حرفه‌ای را برای لوله کشی و اسپرینکلر در نظر گرفت تا دمای داخل اسپرینکلر ثابت نگه داشته شود. از جمله اقدامات پیشگیری کننده مهم شامل:

• استفاده از مایع ضد یخ: استفاده از محلول ضد یخ در اسپرینکلر که با آب مخلوط می‌شود و نقطه انجماد را کاهش می‌دهد، می‌تواند از یخ زدگی جلوگیری کند. استفاده غلظت مناسب از این ماده برای بهره مندی از ویژگی‌های ماده خاموش کننده الزامی است.
• عایق کاری لوله: عایق کاری لوله‌ها به ویژه در مناطقی که در معرض سرمای بیش از حد قرار دارند، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و می‌تواند از گرما و یخ زدگی داخل لوله‌ها جلوگیری کند. انتخاب عایق حرارتی مناسب با توجه به نوع لوله و شرایط محیطی الزامی است.
• استفاده از سیستم گرمایشی: برای کاهش احتمال یخ زدگی لوله‌های اسپرینکلر، استفاده از سیستم‌های گرمایشی همراه برای لوله‌های خارجی و اتاق نگهداری مخزن آب اسپرینکلر الزامی است. کابل‌های حرارتی، المنت‌های گرمایشی و بخاری‌های کم مصرف، از جمله این سیستم‌ها محسوب می‌شوند.
• بازرسی و نگهداری دوره‌ای: بازرسی و سرویس دوره‌ای اسپرینکلر توسط متخصصان، موضوعی حیاتی بوده تا هر گونه نشانه‌ای از یخ زدگی که وجود دارد، بتوان آن را در اسرع وقت برطرف کرد. همچنین در صورت لزوم، از ماده ضد یخ بیشتری استفاده نمود.
• حفظ دمای محیط: با تجهیزات گرمایشی و بستن درب و پنجره‌ها، از یخ زدگی لوله کشی اسپرینکلر جلوگیری کنید. دمای محیط حداقل بالای 4 درجه سانتی گراد در نظر گرفته شود.

سخن پایانی

یخ زدگی اسپرینکلر معمولا در مناطق معتدل کشور ایران رایج نیست. فقط در شهرهای محدودی احتمال بروز این مشکل وجود دارد که می‌توان با اقدامات پیشگیری کننده ذکر شده در این مقاله، از بروز آن جلوگیری کرد. همانطور که مشخص است، اسپرینکلر یخ زده پس از فعال شدن سیستم اعلام حریق کار نمی‌کند و لازم است که حتما یخ زدایی حرفه‌ای آن را انجام دهید. در صورتی که نیاز به خرید تجهیزات مرطوب به اطفای حریق و اعلام حریق و مشاوره برای تهیه آن‌ها را دارید، می‌توانید با کارشناسان ما در به سازان سرای مهر آهنگ در ارتباط باشید.